Het Zuiderzeepad is met 490 kilometer één van de langste wandelpaden van Nederland. Wij deden er ruim twee jaar over om het pad volledig af te lopen. We begonnen in Harderwijk, december 2018, en in augustus 2021 finishten we in Ossenzijl. In dit Zuiderzeepad Fotoboek geef ik een indruk van wat je onderweg allemaal tegenkomt. Dat is veel, heel veel. Daarom dus een selectie aan de hand van een paar thema’s die ik exemplarisch vind voor het Zuiderzeepad.
Schapen, overal schapen
Ik geloof niet dat er op enig ander wandelpad in Nederland zo veel schapen voorkomen als op het Zuiderzeepad. Ze staan overal, in weitjes en velden, maar vooral op de vele grasdijken langs het water. Meestal wordt je volledig genegeerd en loop je er gewoon tussendoor, slalommend tussen alle drollen en keutels. Maar soms komt er één op je af, zoals deze, die luidkeels tegen je gaat staan mekkeren. Gewoon doorlopen is dan het devies; de kans dat er stiekem een wolf in zit is buitengewoon klein.
Afsluitdijk
De meest indrukwekkende route op het Zuiderzeepad is die over de Afsluitdijk. Het was één van de eerste tochten die we liepen, in maart 2019. Snel ingepland omdat het fietspad over de dijk daarna voor jaren gesloten zou worden in verband met werkzaamheden.
In de laatste planning gaat het fietspad trouwens pas weer eind 2025 open. Het was ook de langste etappe die we liepen: inclusief aanlooproute stond er aan het eind van de middag dik 33 kilometer op de teller. Wel gewoon rechtdoor allemaal, dus de kans dat je verkeerd loopt is minimaal. Je moet ook je zegeningen tellen.
Weer en Wind
Het Zuiderzeepad is door zijn vorm en ligging nogal gevoelig voor weer. Dat is meestal geen probleem, maar soms kom je terecht in noodweer zonder dekking. Dan is de juiste kleding van belang. Ga dus niet onvoorbereid op pad, zelfs niet als de zon uitbundig schijnt. Zonder zonnekletsj kom je terug als een kreeft.
Handige tip: check voor vertrek de windrichting en pas daar de richting van je route op aan; loop met de wind in de rug, als het een beetje kan. Na 20 kilometer tegenwind tuten de oren en hoor je de Zuiderzee nog dagen klotsen.
Zuiderzeestadjes
Tussen alle dijken en vlaktes van het Zuiderzeepad door liggen vele kleine stadjes met een roemrucht verleden in de scheepvaart en visserij. Dat is niet altijd direct duidelijk, zoals in Blokzijl, dat tussen weilanden in ligt. Maar dat is het heden, na de inpoldering. Ooit lag het aan zee.
Als er één ding is dat je gaat beseffen na het lopen van het Zuiderzeepad, is dat heel veel plekken genadeloos afgesloten zijn geraakt van hun eigen geschiedenis. Met de aanleg van de Afsluitdijk is er voor hen een soort schisma ontstaan tussen heden en verleden, waarbij we niet moeten vergeten dat de inpoldering niet alleen veel gebracht, maar ook genomen heeft.
Niet zelden heb ik me trouwens afgevraagd op de verschillende routes of het anno 2021 überhaupt nog zou lukken om zo’n megaproject als de Afsluitdijk voor elkaar te krijgen. Hoe dan ook, het is een genot om de oude stadjes te bezoeken. En wie weet, zijn ze juist zo goed geconserveerd gebleven door de afsluiting van de Zuiderzee.
Rampen
De stormvloed van 13 en 14 januari 1916 en de hongersnood van 1918 gaven de doorslag in het aannemen van de Zuiderzeewet. Dat was een raamwet die bepaalde dat de Zuiderzee zou worden afgesloten op kosten van de Staat en dat er extra landbouwgronden moesten worden aangelegd. In 1927 werd met de aanleg begonnen en in 1932 was het klaar.
De meerwaarde van de Afsluitdijk werd duidelijk tijdens de stormvloed in 1953. Waar zich in Zeeland een ramp voltrok, bleef het rondom het IJsselmeer beheersbaar. Langs het Zuiderzeepad wordt op veel plaatsen aandacht besteed aan de watersnoden die zich daar hebben voltrokken.
Daarnaast zijn er vele monumenten opgericht voor neergestorte vliegtuigen uit de Tweede Wereldoorlog. Die combinatie van geschiedschrijving met lopen maakt het Zuiderzeepad ook een interessante wandeltocht. Geen wandelcoaching, maar wandelteaching.
Recreatie
We zijn niet heel veel andere wandelaars tegengekomen in de twee jaar die wij over het Zuiderzeepad deden. Wel heel veel andere recreatie, opvallend vaak in clubverband: autoclubs, brommerclubs en botenclubs, als het je comfortabel langs de Zuiderzee vervoert is alles prima, lijkt het. Eigenlijk is de Zuiderzee het grootste openluchtpark van Nederland. En je mag er nog gratis in ook.
Schilderijen
Ikzelf schiet slechts plaatjes met mijn Iphone, maar voor de echte fotograaf is de inspiratie rond het Zuiderzeepad onuitputtelijk. Grote vergezichten met kleine hoekjes, wolkenluchten en water, je maakt zonder veel moeite de prachtigste foto’s. Als je op de foto’s klikt, worden ze groter.
Windmolens
Het Zuiderzeepad leidt je niet alleen langs de geschiedenis, maar ook langs de toekomst. Overal verschijnen windmolenparken. Onafzienbare rijen hoge propellors, klakkeloos langs elkaar geplaatst in kennelijke fantasieopstellingen, vervuilen het zicht op de horizon. En er is geen molen die zo snel draait als zijn buurman, dus het is eigenlijk één grote chaos. Dat geeft op sommige plekken een onrustig beeld, diepzinnig in de verte staren is er niet meer bij omdat er zelfs in je ooghoek altijd wat beweegt. Misschien dat we er ooit aan wennen, maar voorlopig denk ik dat het eerst erger wordt voordat het verbetert.
Vestingen
Omdat al die stadjes ooit aan zee lagen, hadden ze vaak ook een strategische functie in de landsverdediging. Er zijn nog diverse kastelen en versterkingswerken bewaard gebleven langs het Zuiderzeepad. Ook dat levert vaak mooie plaatjes op, zeker met de juiste wolkenlucht erboven.
Monumenten
Datzelfde geldt voor monumentale bouwwerken als vuurtorens en stoomgemalen. Ook de Hollandse Waterlinie kom je er op vele plekken tegen, vooral rondom Amsterdam natuurlijk, zoals in Naarden Vesting.
Diezelfde waterlinie leidde overigens tot verzet van Wilhelmina tegen de Zuiderzeewet, omdat ze bang was dat tijdens oorlog de boel te langzaam onder water zou lopen. Dat oorlogen sinds 1914 ook met vliegtuigen werden uitgevoerd was haar waarschijnlijk ontgaan.
Vlaktes
Tussen alle stadjes, clubs, vestingen en monumenten door is er vooral ook heel veel niets. Grote vlaktes met niets dan weiland, water of in bijzondere gevallen, ijs. Soms loop je uren door zo’n vlakte zonder iets tegen te komen. Ook geen horeca dus. Zorg er daarom voor dat je altijd voldoende eten en drinken meeneemt om een wandeldag door te komen.
Weer en wind is er daarentegen altijd wel, ook in het niets, maar daar had ik het al over gehad. Vaak kom je ook schapen tegen in het niets, of natuur, maar zelden allebei tegelijk. Als je dus geen schapen ziet, is er een grote kans op natuur. Kleine natuur weliswaar, maar daarom niet minder mooi.
Natuur
Wij liepen het Zuiderzeepad door zo’n beetje alle jaargetijden heen. Dan zie je de natuur ook steeds in verandering: bloemen, paddestoelen, vlinders, je komt onderweg van alles tegen. Inclusief zwermen lieveheersbeestjes. En muggen, een kleine sanitaire stop in de bosjes naast het pad door de Weerribben leidde tot meer dan twintig muggensteken in enkele seconden, gevolgd door dagenlange jeuk. U is gewaarschuwd.
Lange Enden
Is het dan alleen maar mooi op het Zuiderzeepad? Nee, dat is ook niet waar. Er zijn routes waar je kilometers lang op een kaarsrechte grasdijk loopt, dwars door het niets, met alleen maar schapen of lang gras tot je middel. Dat zijn taaie stukken, zeker als het weer en de wind ook extremer zijn dan gemiddeld. Dan is het naast heel lang, ook heel nat of heel heet.
Toch is dat ook tegelijkertijd weer mooi; het zijn goede oefeningen in de Stoa, leren om er niets van te vinden en te accepteren dat je er niet over gaat. Of vrij naar Carl Jung: ‘everything that irritates us about others and certain places can lead us to an understanding of ourselves.’ Zo is het ook nog een keer.
Tips op een rijtje
Het Zuiderzeepad is niet het eerste LAW-pad dat we liepen. Ook het Pieterpad, het Hanzestedenpad en het Limespad hebben we afgerond. Toch leerden we dat het Zuiderzeepad enkele eigenaardigheden heeft. Sommigen kwamen al voorbij in dit blog, maar hier alle tips op een rijtje.
- Diverse plekken van het Zuiderzeepad zijn moeilijk bereikbaar met het OV en in het weekend soms helemaal niet. Aanrijtijden van anderhalf uur met de auto en daarna nog eens anderhalf uur in bussen met drie overstappen komen voor. Goed plannen is dus essentieel.
- Let op de wind. Als het even kan adviseer ik die in de rug te houden. Ook daar moet je in je planning dus rekening mee houden.
- Zorg ervoor dat je je benen volledig kan afschermen tegen hoog gras en brandnetels, met name over de dijken. Dat bespaart striemen, jeuk en vooral tekenbeten. Het is niet heel hip, maar handig zijn afritsbare pijpen wel.
- Neem voldoende eten en drinken mee. Op de Lange Enden en in de Vlaktes is er alleen het grote niets.
- Zorg ervoor dat je telefoon goed opgeladen is en neem eventueel een powerbank mee. Er zijn veel werkzaamheden aan dijken en soms moet je behoorlijk omlopen. Dan is het wel lekker dat je een routeplanner op je phone hebt.
- Wees argwanend bij moerasachtige stukken in een natte zomer zoals die van 2021. Hordes muggen liggen in hinderlagen te wachten om je lek te steken. Dat kunnen ze door je kleding heen, is onze ervaring. Wij zijn op sommige plekken met de routeplanner van het officiële traject afgeweken.
- Als je budget het toelaat is het leuk om meerdaagse wandeltochten met overnachting te plannen rondom de Zuiderzeestadjes. Wij verbleven onder andere in Enkhuizen en Stavoren. Dat heeft echt meerwaarde in de beleving van het Zuiderzeepad.
Het Zuiderzeepad is al met al een mooie uitdaging. Het kost even wat, maar het brengt je ook veel. Veel plezier!
Geef een reactie