Wanderings in crisis

Categorie: Wandelingen (Pagina 1 van 3)

Wandelen op Schiermonnikoog

Leestijd: 8 minuten

Wandelen op Schiermonnikoog is het derde blog van het project Waddenwandelen. En hoewel het natuurlijk veel lijkt op Texel en Vlieland, lijkt het er net zo goed helemaal niet op. Eigenlijk kent elk eiland zo zijn eigen microcultuur. Wat je ergens ook wel weet, maar in de praktijk dan toch weer heel anders uitpakt.

Zo bleek ons in het laatste weekje van juni 2023. Want toen waren wij er namelijk.

Het terras bij Graaf Bernstorff wordt gekenmerkt door de vele musjes die op kruimels (en meer) hopen en brutaal over tafels huppen en op stoelleuningen gaan zitten. Tekening is van Wendy Kiel.

Op naar Schier

Op naar Schier kent twee fases: je vertrekt met de boot en je komt aan op het eiland. Voor het gemak laat ik dan de rit naar Lauwersoog er maar even buiten. Vanuit onze woonplaats was dat prima te doen en ook een parkeerplaats op P1 was snel gevonden zonder reservering. Maar we zaten dan ook wel net buiten het seizoen. Mogelijk is dat in de vakantieperiode een stuk krapper.

Wel jammer dat er bij terugkomst een flinke kras in het portier zat. Ik neem voortaan maar even een fotootje van de buurauto’s.

Vanuit P1 loop je zo de passagiersterminal van Wagenborg op. Alhoewel terminal groter klinkt dan het is. Het enige koffieapparaat was kaduuk en verder was er niets te beleven. Gelukkig zit er op loopafstand een aardige horecagelegenheid, Waddengenot.

Op de middelste foto hierboven zie je daar het terras van, met enkele toevallige passanten. Met links daarvan het uitzicht op de sluizen en rechts de boot zelf. Die doet er zo’n 45 minuten over om aan de overkant te komen.

De aankomst op Schiermonnikoog gaat lekker snel. Ons hotel had een taxi geregeld, maar met bussen gaat het ook prima. Het systeem is er duidelijk op ingericht. En een fiets huren kan er ook, het is allemaal heel dichtbij.

In ons hotelletje hadden ze een vluchtladder. Veel over gelezen, maar nog nooit in het echt meegemaakt. En hij zat er nog in ook :-). Of ie ook in de praktijk werkt heb ik gelukkig niet uit hoeven proberen.

Op Schier

Op het eiland is eigenlijk maar één dorp, daar speelt het zich allemaal af. Aan de westkust liggen nog wel enkele strandhotels, maar wat daar precies gebeurt hebben we niet echt uitgezocht.

Schiermonnikoog is verder een schattig dorpje, ruim opgezet en met veel bomen. De sfeer is er heel anders dan op Vlieland, misschien ook wel door al die schoolklassen die we steeds overal tegenkwamen.

In het midden van het dorp is een soort plein, niet te missen door de walviskaken. Iets verderop staat een bronzen beeld ter herinnering aan de naamgevers van het eiland: een monnik in een grijze pij.

Aan het eind van het plein liggen twee hotels. Hotel Pension van der Werff is de klassieker en ook nog net zo ingericht als vroeger. Hotel Graaf Bernstorff zit er een jaar of tien. De ene het café, de ander het terras. Je leest er meer over in dit artikel van Eric van der Berg.

Wij gingen een keertje naar Van der Werff en een keertje naar de Graaf. Allebei leuk en een ervaring op zichzelf. Soms is er geen beste.

Schierbier

Dat gezegd hebbende, het terras van Bernstorff is wel heel prettig. Het ligt op een goede plek, met een klein afdakje voor als het regent. En ze hebben een eilandbiertje, Hippo. Licht zurig met een wat chocoladerig afdronkje. Voor de liefhebber, zal ik maar zeggen.

Op Vlieland had ik al eens een rijtje Fortuna’s uitgeprobeerd. Bij strandtent De Marlijn dronk ik deze Stortemelk Wit. Lekker fris met een klein bittertje tegen IPA aan. Goed te doen.

Maar de favoriet is Vienna bier van Maallust, door onze Spaanse ober overtuigd uitgesproken als bjenna. Ik kende het al van eerdere bezoeken aan Veenhuizen, waar de brouwerij staat. Het is een mooi koperrood bier met een ingetogen, moutige smaak. Tegen een ale aan.

Blikvangers

Wie eiland zegt, zegt vuurtoren. En dan heb je op Schier mazzel, daar staan er twee. De witte is buiten dienst en prijkt hoog boven het dorp uit. De rode is nog wel in gebruik en staat iets westelijker tegen de duinen aan. En voor de vuurtorenliefhebbers raad ik altijd vuurtorenberichten aan. Dus nu weer.

Iets voorbij het dorp en nog net niet bij paviljoen De Marlijn ligt de Wassermanbunker. Die moet je even bezoeken, je kan nog bijna overal in en het is helemaal gratis. Vlak daarbij ligt het bunkermuseum. Ook daar moet je even naar binnen, vind ik, voor drie euro weet je daarna meer dan genoeg over WOII op het eiland.

Sowieso geldt bij elke wandeltrip dat je er de plaatselijke bieren probeert, de bunker bezoekt en bij de vuurtoren gaat kijken. Dat is nu eenmaal de etiquette van de waarachtige wandelaar. Jaja.

Wandelen

Maar het was uiteindelijk om het wandelen te doen. Wij liepen twee stukken op Schiermonnikoog. De eerste wandeling bestond uit het derde kaartje en een stuk van de tweede. Het lange uitsteeksel gaat door een natuurgebied, waar je vrijwel niemand tegenkomt. In ieder geval niet met het weer dat wij hadden.

Deze panoramafoto laat het eerste stuk van de wandeling goed zien. Een kaarsrecht pad door het groen. Dat ik eerlijk gezegd wel wat saai vond. Kilometers alleen maar recht vooruit.

Aan het eind van het pad kom je de duinen in en zit je opeens op een reusachtige zandvlakte. Hier lopen al wel weer wat fietspaden, dus daar was het iets drukker. Nou ja, we zagen één ander stel verderop lopen. Dus nog steeds uitgestorven.

Omdat het eb was konden we makkelijk over het strand terug. En dat was natuurlijk wel weer heel leuk om te doen, zoals strand eigenlijk altijd de moeite waard is. Als het zand tenminste een beetje hard is….

Aan het eind van het strand zit De Marlijn. Een OK strandtent met een uitgebreide kaart en leuke sfeer. Zou ik zeker even aandoen tijdens de wandeling. Als afsluiting.

Daarna moet je nog wel 2 km naar het dorp. Die komen er dus nog bij. Uiteindelijk liepen we die dag 22 kilometer.

De tweede wandeling was een stuk levendiger. Die ging over kaartjes 1 en 2 en kruist meerdere fietspaden. Je komt er langs wat woonwijkjes in de duinen, de rode vuurtoren en een strandhotel wiens naam ik even kwijt ben. Maar je kan er prima lunchen.

Op dit stuk staan er veel meer bloemetjes dan bij de eerste wandeling. Hoe dat komt weet ik eigenlijk niet. Dit stuk was uiteindelijk zo’n 18 kilometer.

Uitgeschierd

Toen zat het er helaas al weer op. Hierboven zie je nog een kleine impressie van het dorp. En hieronder zie je het uitzicht als je het dorp uitloopt richting de jachthaven op het wad. Inderdaad hadden we niet al te best weer. Neem dus goede regenkleding mee, ook in de zomer.

De Rottum bracht ons ook weer thuis. Deze keer hadden we geen taxi naar de haven, maar waren we met de bus. Wat een semi-militaire operatie op zich is, om iedereen op tijd met de bus naar de haven te brengen. Maar voor wie denkt als een verslaggever is alles leuk. Daarop vormt wandelen in Schiermoonikoog dan ook geen uitzondering.

Op naar het volgende eiland.


Dit is het derde blog in de serie Waddenwandelen. De andere blogs vind je hier, de rest die nog moet komen zal je daar ook een keer aantreffen.

De eerste Texelwandeling

Leestijd: 6 minuten

Onze eerste Texelwandeling was in het tweede weekend van december 2022. Nog net voor kerst en een mooie manier om je verjaardag buiten de deur te vieren. Koud was het wel en daarom hielden we het deze keer bij één wandeling. Wel een lange, dat dan weer wel. Bericht van de tweede expeditie in een langzaam uitdijende serie Waddenwandelen.

Het vertrek

Het mooie van de boottocht naar Texel is dat ie maar kort duurt en zodoende vaak vaart. Reserveren voor een tijdstip is dan niet nodig, maar als je weet wanneer je gaat is het wel zeer handig om het toch te doen. Zodoende kent het systeem je nummerbord als je aan komt rijden en gaat de slagboom direct voor je open. Lekker makkelijk.

In de haven is altijd wat te zien, dus wachttijd is mooi kijktijd. Kijken naar de meeuwen, kijken naar de marineschepen en kijken naar de georganiseerde chaos die Den Helder is. Ik hou ervan, maar ik hou van elke haven.

Het zijn grensgebieden, liminaliteiten waar je overgaat van één gemeenschap naar een andere en dan tijdelijk verblijft in een tussengebied met een eigen systeem. Een soort van niemandsland met geheel eigen regels.

Eerste Texelwandeling

Onze eerste Texelwandeling bleef zoals gezegd de enige, voor dit weekend althans. Het was niettemin een stevige, 23 kilometer van Cocksdorp naar Koog. De wind hadden we flink tegen en de temperatuur zat onder het vriespunt. In de zon was dat al met al best goed te doen, maar aanpoten bleef het.

Daarna, eenmaal weer binnen, gratis fikkende oren en wangen. Voor uren.

Het eerste deel van de Texelwandeling ging van Cocksdorp naar de vuurtoren. Tamelijk recht toe, recht aan over half bevroren gras. Na een paar kilometer smolten ijsdelen daarvan vrolijk de schoenen in. Het laatste stuk deden we daarom over de weg. Sopsokken zijn al niet fijn, maar met vorst helemaal niet.

Eerste Texelwandeling

Het tweede deel van de wandeling liep over het strand naar de Slufter. Een prachtig leeg strand, vergezichten en veel wijdsheid met niets. Precies waarom je zo graag op de Wadden wilt zijn. Een ingeroosterde stop bij het paviljoen mislukte vanwege grote drukte door middagjesmensen die er met de auto kwamen lunchen.

Nou ja, die lieten ze wel buiten staan, die auto, maar daarom waren er zo veel mensen. Want verder is er vrijwel geen wandelaar te bekennen op dit stuk Texel.

Doorlopen dus. Anderhalf uur later hadden we meer succes bij de brasserie van een vakantiepark, vlak voor de Slufter. Sowieso was een overdekte tussenstop toen een welkome opwarmer. Het was niet eens zozeer de temperatuur zelf, maar wel de combinatie met tegenwindkracht vijf tot zes die het koud maakte.

Eerste Texelwandeling

Het laatste stuk van onze eerste Texelwandeling liep door het Nationaal Park Duinen van Texel waar de Slufter in ligt. Een prachtig stuk natuur waar je om de paar honderd meter steeds weer ander landschap ervaart. Verder niemand te bekennen overigens, tot vlak aan Koog. Daar komen met de vakantieparken ook de middagwandelaars op je pad.

Al met al een fijne wandeling die je wel even goed moet plannen met belbusjes, vertrektijden en uitrekenen hoe je voor donker weer binnen bent in de winter.

Herdenkingplaatjes

Een opvallend fenomeen tijdens deze wandeling waren de talloze herdenkingsplaatjes die nabestaanden op bankjes hadden geschroeft, dan wel op bomen, strandpalen of richtingaanwijzers. Ter herinnering aan ouders, tantes, kinderen en honden, heel veel honden.

Of dat op de rest van het eiland ook zo geldt checken we de volgende keer. U hoort.

Weer

Het Strandhotel in Koog heeft een klein balkonnetje van waaruit je precies op zee kan kijken. Dat deden we minimaal vijf keer; vijf foto’s van dezelfde plek op een verschillend moment. Net als op Vlieland zijn de verschillen groot en groots.

Impressies

Met nog een korte impressie van wat er verder zoal te zien was in Koog. Wij waren prettig verrast door Café Beer, Burgers en Blues vanwege de beer, burgers en blues. Dan weet je tenminste wat je krijgt.

Al namen we geen burger maar een stoofpotje. Voor de liefhebbers: ze hadden er zelfs trappist van Westvleteren. Toptent. Maar natuurlijk was er ook Texels bier.

Texels Bier

Deze eerste Texelwandeling was niet het eerste bezoek aan dit eiland. Eerder waren we al eens wezen kijken bij de Texelse Bierbrouwerij. Daar schrijf ik hier dus verder niets over op. Maar over deze drie moet ik het wel even hebben.

De TX Brouwerij maakt diverse craft bieren op het eiland zelf. Ik probeerde de Island Pale Ale. Een straffe IPA, lekker fris met een klein ziltje boven op bergen hop. Prima bier, maar machtig. Daar ga je geen rijtje van achterover slaan.

Ouwe Skilder Brouwerij fabriceert kleine one-off batches. Genummerd per fles uit een serie. Ik had een hoppig blond, met ‘verse Texelse hop uit de tun van Netty’. Nummer 169 van 263, als ik me goed herinner. Lichtelijk IPA, maar vooral zeer blond. Niet dat het wat uitmaakt, want ze zijn op.

De Ruuge Monnik is een bier dat alleen voor de horeca op Texel is gebrouwen. Toevallig nog net verkrijgbaar van het laatste vat in ons hotel. Zo moeten de monniken in de 14e eeuw het bier ook geproefd hebben. Zwartmoeskervel maakt dit een zeer kruidige ale van 6,5%, maar ja, ook op.

Zo kom je vanzelf terug voor een tweede Texelwandeling; kijken wat er dan nog net niet op is.

Wandelen op Vlieland

Leestijd: 8 minuten

Vlieland is het eerste eiland dat we aandoen op ons nieuwe project WaddenWandelen. Het plan was om twee dagen te wandelen en twee dagen te nemen om te reizen en de boel te verkennen. En zo liep het ook ongeveer. Maar toch net een beetje anders.

Deels kwam dat door het weer. Op de eerste dag hadden we een heerlijk zonnetje, maar voor de dag erna werd veel wind en regen voorspeld, met zelfs een code geel voor het Noordelijk kustgebied. Dat loopt toch minder lekker, 17 km met een windkracht zeven op je voorhoofd.

Posthuys

Bovendien bleek de eerste wandeling van 20 km veel overlap te vertonen met de tweede. Daar kwam bij dat het startpunt voor beide wandelingen, het Posthuys, met de bus moest worden aangereisd vanaf Oost Vlieland. En die bus ging alleen om 12.30, deed er een half uur over en daardoor konden we pas betrekkelijk laat starten. (OK, er gaat ook een bus om 09.00, maar dat vond ik dan weer net te vroeg voor de vakantie).

Vlieland
Het deel van Vlieland dat voor iedereen toegankelijk is. De Vliehors op West is een militair oefenterrein. Onze eerste wandeling liep vanaf het Posthuys richting Noordzee en daarna rechtsom richting Vlieland Oost. Niet alles ging over het strand, enkele stukken maakten gebruik van fiets- en wandelpaden. Uiteindelijk werd het 24 km. De tweede wandeling ging vanaf het Posthuys naar het strand en daarna linksom, tot aan de Vliehors en dan om de Kroon Polders terug. Dat was ongeveer 11 km.

Toevallig hadden we ook een dagje gratis fietsen in ons arrangement, dus uiteindelijk besloten we om de tweede dag de fiets te nemen naar het Posthuys, daar de wandeling door de Kroonpolders te lopen en vervolgens nog even het bunkermuseum aan te doen. Zo zagen we ook nog wat anders van Vlieland.

Je kan natuurlijk ook drie dagen gaan. Of vier. Maar soms komen goede ideeën nu eenmaal te laat.

Dit blog is verder opgezet zoals het Zuiderzeepad Fotoboek. Een paar thema’s met foto’s die het verhaal van wandelen op Vlieland vertellen. Een soort dia-avondje van andermans vakantiefoto’s, alleen mag je deze wel zelf doorklikken.

Het vertrek

De veerboot naar Vlieland vertrekt vanuit Harlingen. Een half uur voor de afvaart verzamelt iedereen zich in de Terminal, als een onrustige kudde schapen die bijna van stal mag. Er zijn de voordringers, degenen die er al een uur staan, de-in-de-weg-staanders en de we-zien-het-wel-komt-goed-types. Maar bijna allemaal zijn ze grijs.

Na de kaartjescontrole stroomt de grijze golf omhoog, de trappen op. Richting de mooiste stoelen op het dek, naar de kantine of een rustige stoel aan het raam. En er zijn de mannetjes, zoals ik, die alles willen zien. Hoe het werkt, wat er gebeurt en die bijvoorbeeld opmerken dat het walpersoneel eerst een reddingsvest aantrekt voor ze de trossen lossen.

Waarop ik me natuurlijk moest afvragen of dat uit een RIE kwam of uit een analyse van een ongeval. Van sommige dingen kom je nooit meer af.

In de haven van Harlingen ligt een grote walvis. Die zie je pas als je er langs vaart. Het is één van de elf fontijnen die in Friesland zijn gebouwd ter ere van Leeuwarden culturele hoofdstad van Europa. Ik schreef er al eens over in dit blog over Escher op Reis.

Aankomst

Vlieland is een betrekkelijk klein eiland. Er is één aanmeerplek voor de veerboot, waar ook de Koegelwieck gebruik van maakt. Wij hadden een kamer in Zeezicht, met inderdaad uitzicht op zee. En de haven. Drie foto’s, één panorama.

Dat het eiland klein is merk je ook aan het feit dat je overal steeds dezelfde koppen weer tegenkomt, van de mensen die ook al aan boord zaten. Je bent als het ware een ongekozen bubbel met elkaar die over het eiland vloeit, in de restaurants en op de terrassen. Alleen niet tijdens het wandelen, dan zie je haast niemand. Of het moet op het strand zijn. Maar dat zijn zelden wandelaars.

Noordzeestrand

Beide wandelingen gaan over het Noordzeestrand. Dat was grotendeels leeg toen wij er liepen, zeker op de tweede dag. Toen waaide het hard en was de zee behoorlijk ruig. Dat zie je op de derde foto. De eerste foto is de opgang naar het strand vlak bij het Posthuys. En op de middelste foto, genomen ter hoogte van het Badhuys, zie je nog net de veerboot voorbij komen.

Het is precies die leegte en de onstuimigheid van de Noordzee die het wandelen over Vlieland zo aantrekkelijk maakt.

Vuurtoren Vuurduin

Geen waddeneiland zonder vuurtoren, dus ook Vlieland niet. Al is die van hun wel de kortste van alle waddentorens. Hij is precies 16,8 meter hoog, geopend in 1909 en wordt door de Eilanders liefkozend de Rode Kabouter genoemd. Omdat het torentje op een hoog duin is geplaatst, steekt ie toch boven alles uit. Voor €3,50 mag je naar boven, cash te betalen aan de vuurtorenpachter. Altijd doen.

De kleuren van het wad

Zes verschillende momenten zeezicht over vier dagen. Je zou er een fotoboek van kunnen maken. Een jaar lang elke dag een foto, ik heb er nu al zin in.

Bunkermuseum

Vaste prik op vakantie: vuurtorens en bunkers. Het bunkermuseum Wn 12H is een bezoek zeker waard, al is het nog lang niet af.

Vogels

Massa’s vogels, op Vlieland. Zoals deze zwerm scholeksters, die besloot onze komst niet af te wachten. Langs de vloedlijn zagen we verder heel veel strandplevieren, kleine snelle vogeltjes op zoek naar lekkere hapjes. Maar vooral waren er veel meeuwen, heel veel meeuwen. En ook heel veel dode meeuwen, dat ook. Maar dat bleek volkomen normaal. Wisten wij veel.

Impressies

Impressies. Zonder commentaar. Klik op de foto voor een vergroting.

Bier

Niet onbelangrijk: plaatselijk bier. Vlieland is gezegend met een eigen brouwerij, Fortuna Vlieland. Waren we er langer geweest, hadden we er zeker even een bezoekje gebracht. Ik heb zo’n beetje de hele selectie uitgeprobeerd en daarvan beviel de Monnicke Weizen mij het best. Donker tarwebier, fris kruidig en ongefilterd. Met dennetoppen, jawel. De Island Ale is trouwens een goede tweede

Bries werd speciaal gebrouwen door Fortuna voor het Badhuys. Het is zomers bier van zo’n 4.4% dat veel doet denken aan Desperado. Met op de achtergrond een klein ziltje dat wordt verstopt door de limoen. Limoen dus niet doen.

The Captain’s Daughter is van Brouwdok uit Harlingen. Een mooie rode Ale, vol van smaak en bitterzoet met zilt. Mooi dat er na de eerste hoppige IPA golf nu ook ambers met elegantere smaken ontstaan.

Aan het eind

En zo kwam er met een biertje een einde aan de eerste van zes keer WaddenWandelen. Benieuwd wat de volgende vijf ons gaan brengen. Van deze kon ik in ieder geval zeggen: het waren twee fantastische dagen.

Ferdinand Hart Nibbrig was een schilder die leefde van 1866 tot 1915. Het grootste deel van zijn leven woonde en werkte hij in Laren. In de zomer trok hij veel naar de kust, voornamelijk Zoutelande en Vlieland. Dit schilderij is uit 1902 en toont de vuurtoren van Vlieland. Ik kwam het tegen op de expositie Liefde voor Kleur in het Singer Laren, mei 2023.

Er staan nog meer wandelblogs op Rizoomes. Bijvoorbeeld dit Zuiderzeepad Fotoboek. En acht verhalen over het Pieterpad vind je hier.

WaddenWandelen

Leestijd: 3 minuten
WaddenWandelen

WaddenWandelen is zowel een streekpad van Wandelnet als een wandelnetwerk over de eilanden. Je kunt ervoor kiezen om in een paar dagen alle eilanden af te hoppen, maar dan loop je in totaal 276 km achter elkaar. Aangezien we het liefst niet boven de 25 kilometer per dag lopen, besloten we daarom eiland voor eiland te bezoeken. Met als nevenvoordeel: zes keer pret in petto.

Nou is het ook niet zo dat de Wadden nieuw voor me zijn. De eerste keer dat ik op een waddeneiland kwam was ik elf jaar oud. Met de zesde klas gingen we op kamp naar Vlieland, naar het Doniahuis. Veel herinner ik me er niet meer van, maar nog wel de huisjes van de Dorpsstraat. Dat maakte indertijd kennelijk zoveel indruk op me dat ik dat beeld altijd goed voor de geest heb kunnen halen.

Op Terschelling ben ik ook diverse keren geweest, waarbij vooral mijn tienervakanties op de camping een onvergetelijke ervaring zijn. Voor het eerst zonder ouders op reis is een belangrijk moment in je leven, ook al ging die bij mij niet naar het buitenland.

Ik weet dat ik ook op Ameland heb gelogeerd met de brandweercollega’s van de dertigste officiersopleiding, maar daar staat me niet veel meer van bij, anders dan lange groene dijken met veel schapen. En dat alle eilanden zo veel van elkaar verschillen, dat herinner ik me er ook nog van.

Tekening Wendy Kiel

Dat beeld werd bevestigd door een vakantie op Texel, enkele jaren geleden. Sowieso is dat eiland al heel anders door de omvang. Maar wij zaten er in september en werden enigszins overvallen door de grijze golf die zich over het eiland bewoog.

Of ik eerder op Schiermonnikoog ben geweest, weet ik eigenlijk niet. Mogelijk dat ik die door elkaar haal met Ameland. Daar kom ik met WaddenWandelen vanzelf achter. Later kan ik dan altijd zeggen, als ik weer van alles dreig te vergeten: gelukkig hebben we de blogs nog. Op Borkum was ik in ieder geval nog nooit.

Zes keer WaddenWandelen

Zes keer WaddenWandelen begint met één, het Vlieland Fotoboek. De rest zal successievelijk volgen in een gegarandeerd onregelmatig tijdsbestek.

Deze kaart van Schiermonnikoog ligt bovenop de Wassermanbunker

Zuiderzeepad Fotoboek

Leestijd: 10 minuten

Het Zuiderzeepad is met 490 kilometer één van de langste wandelpaden van Nederland. Wij deden er ruim twee jaar over om het pad volledig af te lopen. We begonnen in Harderwijk, december 2018, en in augustus 2021 finishten we in Ossenzijl. In dit Zuiderzeepad Fotoboek geef ik een indruk van wat je onderweg allemaal tegenkomt. Dat is veel, heel veel. Daarom dus een selectie aan de hand van een paar thema’s die ik exemplarisch vind voor het Zuiderzeepad.

Schapen, overal schapen

Ik geloof niet dat er op enig ander wandelpad in Nederland zo veel schapen voorkomen als op het Zuiderzeepad. Ze staan overal, in weitjes en velden, maar vooral op de vele grasdijken langs het water. Meestal wordt je volledig genegeerd en loop je er gewoon tussendoor, slalommend tussen alle drollen en keutels. Maar soms komt er één op je af, zoals deze, die luidkeels tegen je gaat staan mekkeren. Gewoon doorlopen is dan het devies; de kans dat er stiekem een wolf in zit is buitengewoon klein.

Afsluitdijk

De meest indrukwekkende route op het Zuiderzeepad is die over de Afsluitdijk. Het was één van de eerste tochten die we liepen, in maart 2019. Snel ingepland omdat het fietspad over de dijk daarna voor jaren gesloten zou worden in verband met werkzaamheden.

In de laatste planning gaat het fietspad trouwens pas weer eind 2025 open. Het was ook de langste etappe die we liepen: inclusief aanlooproute stond er aan het eind van de middag dik 33 kilometer op de teller. Wel gewoon rechtdoor allemaal, dus de kans dat je verkeerd loopt is minimaal. Je moet ook je zegeningen tellen.

Weer en Wind

Het Zuiderzeepad is door zijn vorm en ligging nogal gevoelig voor weer. Dat is meestal geen probleem, maar soms kom je terecht in noodweer zonder dekking. Dan is de juiste kleding van belang. Ga dus niet onvoorbereid op pad, zelfs niet als de zon uitbundig schijnt. Zonder zonnekletsj kom je terug als een kreeft.

Handige tip: check voor vertrek de windrichting en pas daar de richting van je route op aan; loop met de wind in de rug, als het een beetje kan. Na 20 kilometer tegenwind tuten de oren en hoor je de Zuiderzee nog dagen klotsen.

Zuiderzeestadjes

Tussen alle dijken en vlaktes van het Zuiderzeepad door liggen vele kleine stadjes met een roemrucht verleden in de scheepvaart en visserij. Dat is niet altijd direct duidelijk, zoals in Blokzijl, dat tussen weilanden in ligt. Maar dat is het heden, na de inpoldering. Ooit lag het aan zee.

Als er één ding is dat je gaat beseffen na het lopen van het Zuiderzeepad, is dat heel veel plekken genadeloos afgesloten zijn geraakt van hun eigen geschiedenis. Met de aanleg van de Afsluitdijk is er voor hen een soort schisma ontstaan tussen heden en verleden, waarbij we niet moeten vergeten dat de inpoldering niet alleen veel gebracht, maar ook genomen heeft.

Niet zelden heb ik me trouwens afgevraagd op de verschillende routes of het anno 2021 überhaupt nog zou lukken om zo’n megaproject als de Afsluitdijk voor elkaar te krijgen. Hoe dan ook, het is een genot om de oude stadjes te bezoeken. En wie weet, zijn ze juist zo goed geconserveerd gebleven door de afsluiting van de Zuiderzee.

Rampen

De stormvloed van 13 en 14 januari 1916 en de hongersnood van 1918 gaven de doorslag in het aannemen van de Zuiderzeewet. Dat was een raamwet die bepaalde dat de Zuiderzee zou worden afgesloten op kosten van de Staat en dat er extra landbouwgronden moesten worden aangelegd. In 1927 werd met de aanleg begonnen en in 1932 was het klaar.

De meerwaarde van de Afsluitdijk werd duidelijk tijdens de stormvloed in 1953. Waar zich in Zeeland een ramp voltrok, bleef het rondom het IJsselmeer beheersbaar. Langs het Zuiderzeepad wordt op veel plaatsen aandacht besteed aan de watersnoden die zich daar hebben voltrokken.

Daarnaast zijn er vele monumenten opgericht voor neergestorte vliegtuigen uit de Tweede Wereldoorlog. Die combinatie van geschiedschrijving met lopen maakt het Zuiderzeepad ook een interessante wandeltocht. Geen wandelcoaching, maar wandelteaching.

Recreatie

We zijn niet heel veel andere wandelaars tegengekomen in de twee jaar die wij over het Zuiderzeepad deden. Wel heel veel andere recreatie, opvallend vaak in clubverband: autoclubs, brommerclubs en botenclubs, als het je comfortabel langs de Zuiderzee vervoert is alles prima, lijkt het. Eigenlijk is de Zuiderzee het grootste openluchtpark van Nederland. En je mag er nog gratis in ook.

Schilderijen

Ikzelf schiet slechts plaatjes met mijn Iphone, maar voor de echte fotograaf is de inspiratie rond het Zuiderzeepad onuitputtelijk. Grote vergezichten met kleine hoekjes, wolkenluchten en water, je maakt zonder veel moeite de prachtigste foto’s. Als je op de foto’s klikt, worden ze groter.

Windmolens

Het Zuiderzeepad leidt je niet alleen langs de geschiedenis, maar ook langs de toekomst. Overal verschijnen windmolenparken. Onafzienbare rijen hoge propellors, klakkeloos langs elkaar geplaatst in kennelijke fantasieopstellingen, vervuilen het zicht op de horizon. En er is geen molen die zo snel draait als zijn buurman, dus het is eigenlijk één grote chaos. Dat geeft op sommige plekken een onrustig beeld, diepzinnig in de verte staren is er niet meer bij omdat er zelfs in je ooghoek altijd wat beweegt. Misschien dat we er ooit aan wennen, maar voorlopig denk ik dat het eerst erger wordt voordat het verbetert.

Vestingen

Omdat al die stadjes ooit aan zee lagen, hadden ze vaak ook een strategische functie in de landsverdediging. Er zijn nog diverse kastelen en versterkingswerken bewaard gebleven langs het Zuiderzeepad. Ook dat levert vaak mooie plaatjes op, zeker met de juiste wolkenlucht erboven.

Monumenten

Datzelfde geldt voor monumentale bouwwerken als vuurtorens en stoomgemalen. Ook de Hollandse Waterlinie kom je er op vele plekken tegen, vooral rondom Amsterdam natuurlijk, zoals in Naarden Vesting.

Diezelfde waterlinie leidde overigens tot verzet van Wilhelmina tegen de Zuiderzeewet, omdat ze bang was dat tijdens oorlog de boel te langzaam onder water zou lopen. Dat oorlogen sinds 1914 ook met vliegtuigen werden uitgevoerd was haar waarschijnlijk ontgaan.

Vlaktes

Tussen alle stadjes, clubs, vestingen en monumenten door is er vooral ook heel veel niets. Grote vlaktes met niets dan weiland, water of in bijzondere gevallen, ijs. Soms loop je uren door zo’n vlakte zonder iets tegen te komen. Ook geen horeca dus. Zorg er daarom voor dat je altijd voldoende eten en drinken meeneemt om een wandeldag door te komen.

Weer en wind is er daarentegen altijd wel, ook in het niets, maar daar had ik het al over gehad. Vaak kom je ook schapen tegen in het niets, of natuur, maar zelden allebei tegelijk. Als je dus geen schapen ziet, is er een grote kans op natuur. Kleine natuur weliswaar, maar daarom niet minder mooi.

Natuur

Wij liepen het Zuiderzeepad door zo’n beetje alle jaargetijden heen. Dan zie je de natuur ook steeds in verandering: bloemen, paddestoelen, vlinders, je komt onderweg van alles tegen. Inclusief zwermen lieveheersbeestjes. En muggen, een kleine sanitaire stop in de bosjes naast het pad door de Weerribben leidde tot meer dan twintig muggensteken in enkele seconden, gevolgd door dagenlange jeuk. U is gewaarschuwd.

Lange Enden

Is het dan alleen maar mooi op het Zuiderzeepad? Nee, dat is ook niet waar. Er zijn routes waar je kilometers lang op een kaarsrechte grasdijk loopt, dwars door het niets, met alleen maar schapen of lang gras tot je middel. Dat zijn taaie stukken, zeker als het weer en de wind ook extremer zijn dan gemiddeld. Dan is het naast heel lang, ook heel nat of heel heet.

Toch is dat ook tegelijkertijd weer mooi; het zijn goede oefeningen in de Stoa, leren om er niets van te vinden en te accepteren dat je er niet over gaat. Of vrij naar Carl Jung: ‘everything that irritates us about others and certain places can lead us to an understanding of ourselves.’ Zo is het ook nog een keer.

Tips op een rijtje

Het Zuiderzeepad is niet het eerste LAW-pad dat we liepen. Ook het Pieterpad, het Hanzestedenpad en het Limespad hebben we afgerond. Toch leerden we dat het Zuiderzeepad enkele eigenaardigheden heeft. Sommigen kwamen al voorbij in dit blog, maar hier alle tips op een rijtje.

  • Diverse plekken van het Zuiderzeepad zijn moeilijk bereikbaar met het OV en in het weekend soms helemaal niet. Aanrijtijden van anderhalf uur met de auto en daarna nog eens anderhalf uur in bussen met drie overstappen komen voor. Goed plannen is dus essentieel.
  • Let op de wind. Als het even kan adviseer ik die in de rug te houden. Ook daar moet je in je planning dus rekening mee houden.
  • Zorg ervoor dat je je benen volledig kan afschermen tegen hoog gras en brandnetels, met name over de dijken. Dat bespaart striemen, jeuk en vooral tekenbeten. Het is niet heel hip, maar handig zijn afritsbare pijpen wel.
  • Neem voldoende eten en drinken mee. Op de Lange Enden en in de Vlaktes is er alleen het grote niets.
  • Zorg ervoor dat je telefoon goed opgeladen is en neem eventueel een powerbank mee. Er zijn veel werkzaamheden aan dijken en soms moet je behoorlijk omlopen. Dan is het wel lekker dat je een routeplanner op je phone hebt.
  • Wees argwanend bij moerasachtige stukken in een natte zomer zoals die van 2021. Hordes muggen liggen in hinderlagen te wachten om je lek te steken. Dat kunnen ze door je kleding heen, is onze ervaring. Wij zijn op sommige plekken met de routeplanner van het officiële traject afgeweken.
  • Als je budget het toelaat is het leuk om meerdaagse wandeltochten met overnachting te plannen rondom de Zuiderzeestadjes. Wij verbleven onder andere in Enkhuizen en Stavoren. Dat heeft echt meerwaarde in de beleving van het Zuiderzeepad.

Het Zuiderzeepad is al met al een mooie uitdaging. Het kost even wat, maar het brengt je ook veel. Veel plezier!

Bier na de tweede lockdown

Leestijd: 5 minuten

Bier na de tweede lockdown brengt u op de hoogte van onze laatste wandeltochten die we afsloten op een terras. Inmiddels het vierde blog in een serie over bierwandelen. Met in dit rijtje van acht veel dubbels. Vast toeval.

Eén van de grote genoegens van de boer is dat hij na een lange donkere winter zijn koeien weer los kan laten in de wei. Dat is feest. De beesten weten van gekkigheid niet meer hoe ze zich moeten verplaatsen, het springt, hobbelt en hoekt alle kanten uit. Precies zo voelde wij ons na het opheffen van de tweede lockdown. Alleen wisten wij wel wat we moesten doen. Lopen en naar het terras.

Isid’or

Het eerste bier na de tweede lockdown dronken we op een terras in Kampen. Het was 9 mei en we hadden er net een route opzitten van het Hanzestedenpad. Die eerste werd een Isid’or van La Trappe. Geen onbekende voor ons, alhoewel je hem opvallend weinig op de kaart ziet staan. Mooi amberkleurig bier met een gelaagde smaak, kruidige fruitigheid die overgaat in een karamelletje. En koop voor thuis die fijne fles van drie kwart liter. Voor de broodnodige bezinning.

Redenaar

Natuurlijk gingen we tijdens de lockdown ook niet helemaal op water en brood. Wel op hop, mout, water, tarwe, gist en rietsuiker. Op de juiste manier schudden en je hebt een Redenaar, die we aanschaften bij de plaatselijke Barbier. Donkerblond met een schitterende schuimkraag. Lekker droog, troebel en ietwat zoetig door z’n acht procentjes alcohol. Goed doordrinkbaar, zegt de brouwer, maar er staat niet bij wat dat voor de day after betekent. Ook al deden we er slechts één, wij zeggen: remember die Duvel Doorzak Dag, dan weet je het.

Kou van Jou

Op het Blauwspoorplein in Dordrecht bestelden we een Kou Van Jou van de Blauwe IJsbeer. Een geweldige naam die aanleiding geeft tot fijne flauwe grappen (‘Ik ook van jou’) als de beschikbare tapbiertjes worden opgesomd. Het biertje zelf is ook geweldig. Gembertje er in, niet overheersend, maakt het een fris bier. Rood van kleur, eerder een ale dan een blond, maar daar kniezen wij heel weinig oor over. Aanrader.

Giulia Ovest

Deze Giulia Ovest troffen we op een koud en winderig terras van een Italiaans restaurant nabij het station in Maarssen. We hadden er net een stuk Waterliniepad opzitten vanaf Utrecht en een kleine evaluatie met onze wandelgast was op zijn plaats. En dat ging uitstekend met dit amberkleurig bier uit Italie. Beetje notig van smaak, ik vind het verrassend lekker. Zou ik zeker weer bestellen, als het dan tenminste niet zo hard waait.

Fourchette

De Fourchette is een bijzonder bier, omdat hij niet zozeer gebrouwen is als wel samengesteld. Het is een blend. Jawel, een mengsel van witbier en tripel. Speciaal om te drinken bij de de meer culinaire gerechten dan een sateetje friet. De Fourchette zit stevig in zijn koolzuur, is droog kruidig met citrustonen, koriander en kruidnagel. Ik vond hem zwaar smaken, bijna traag. Eerder de feel van een wijn dan een bier. Dus kleine slokken in plaats van grote klokken. Maar wel eentje die de liefhebber geproefd moet hebben.

Leerdams Klokke Bier

Tussen de regenbuien door arriveerden we opmerkelijk droog op de Noorderwal in Leerdam, na zo’n 24 kilometer lopen op het Waterliniepad. Tijd voor een stevige opfrisser dus, die wij vonden in deze dubbele Leerdammer. Hij komt uit de brouwerij Steenberge, smaakt bitter bruin met kandij en lijkt wel wat op de Tongerlo. Dus when in Leerdam….

Meester Dubbel

Ook de Meester Dubbel dronken we tijdens de tweede lockdown gekluisterd aan huis. Heel erg donker bruin met ook een bruinig kraagje. Goed in de kandijsuikers, maar tegelijk ook bitter en fris. Leek sterk op het Leerdams Klokke bier. Kan je een mooie avond mee vullen als je er meer hebt dan één. Maar dat hadden we niet. Voortaan anders inkopen voor de thuisproeverij, zoveel werd mij duidelijk tijdens deze afzondering.

Postel

De Postel Dobbel wordt gebrouwen door Affligem. Het is een klassiek Belgisch dubbel bier, naar oud recept van de abdij van Postel. Die doen trouwens tegenwoordig vooral in de verkoop van kruiden uit eigen tuin. Het is een tamelijk zoetig bier, rozijntjes met bruine suiker. Voor op het terras prima te doen maar in de thuisfrigidaire ligt er dan toch eerder een Westmalle Dubbel.


Alle bierwandelblogs op een rijtje:

Bloem aan de wandel, uit de tuin

Leestijd: 14 minuten

Bloem aan de wandel is ooit begonnen met één bloemenkiekje, maar is inmiddels een verzameling van meer dan 200 foto’s. Allemaal gemaakt tijdens wandelingen, met name op het Pieterpad. En een paar uit de tuin. Je vind ze hier op alfabetische volgorde onder elkaar. Bloem aan de wandel is vooral bedoeld als een plaatjesblog. Het is dus geen gids.

Met een app kun je redelijk goed uitzoeken welke bloem je op de gevoelige plaat hebt gezet. Toch is dat niet altijd even makkelijk. Vooral bij trossen had mijn app altijd moeite met bedenken wat ie daar voor zich had. Ik heb tot nu toe Plantsnap gebruikt voor determineren en zelfs een jaar lang de betaalde versie, omdat je daarmee ongelimiteerd kunt zoeken. En dat had ik in het begin zeker wel nodig, met de tien foto’s uit de gratis versie kwam ik niet uit.

Toen bij verlenging het abonnementsgeld werd verhoogd van 8 euro per jaar naar 21,99 ben ik er mee gestopt. Met de gratis versie kom ik tegenwoordig redelijk uit de voeten, al was het maar omdat er al meer dan 200 bloemen in de collectie zitten. Zoveel nieuwe zal ik dus niet meer tegenkomen. Bovendien kun je tegenwoordig ook foto’s die je al eerder gemaakt hebt invoeren. Maak je dus meer dan tien foto’s, voeg je de rest in de dagen erna toe.

Plantsnap kort je foto’s wel in. Dus als je echt mooie bloemen tegenkomt, gebruik dan Plantsnap niet maar voeg de foto later toe. Wat er ook kan gebeuren met Plantsnap is dat ie de kleuren overbelicht. Soms lijkt het dan net op een tekening, zoals bij de Akker Vergeet-mij-nietjes. Die moet ik dus nog een keer opnieuw vastleggen dit jaar. Plus nog een paar anderen :-).

Veel van de foto’s uit dit blog heb ik naderhand nog gecheckt via internetsites. Maar niet allemaal. Dus ik kan niet 100% garanderen dat overal de juiste naam bijstaat. Maar dat maakt de bloem zelf niet minder mooi.

Oh ja, wellicht ten overvloede, als je op de foto klikt (bovenste helft) wordt ie groot. Da’s niet altijd beter, maar wel groter.

Bloem aan de wandel van A t/m E

Bloemen aan de wandel van F t/m G

Bloem aan de wandel van H t/m L

Bloem aan de wandel van M t/m P

Bloemen aan de wandel van R t/m Z

De verrassing van een foute situational awareness

Leestijd: 8 minuten

Situational awareness was opeens een buzzwoord in de wereld van incidentbestrijding en crisismanagement. Weten wat er om je heen gebeurt, zo laat het zich vertalen. Zeer geschikt om het er op abstract niveau met iedereen over eens te zijn dat de situational awareness ontbrak, hoger had moeten zijn of niet mogelijk was in het scenario van gesprek. Als je wat meer in detail gaat kijken, dan blijkt die consensus soms opeens verdwenen als sneeuw voor de zon.

Daarom leek het mij een goed idee om situational awareness eens wat nader te duiden met een heel concreet voorbeeld van een wandeling. Het laat zien hoe makkelijk een foute situational awareness ontstaat en voor welke verrassing je dan kan komen te staan. Want ja, dit was een heel onschuldige wandeling, maar in spannender omgevingen kan er wel degelijk (grote) schade ontstaan.

Waterliniepad

Stel, je gaat een stuk wandelen van het Waterliniepad, bijvoorbeeld de route tussen Bussum en Weesp. Het is zondag en mooi weer. Misschien heb je het boekje bij je, ik weet het niet, maar meestal kom je al een heel eind door het volgen van de rood-witte stickers. Lange afstandpaden lopen is niet veel gecompliceerder dan goed om je heen kijken en de bordjes, dan wel stickers, volgen. Je hebt er geen bijzondere kennis, ervaring of opleiding voor nodig.

Zo makkelijk is het eerste niveau uit het situational awareness model van Mica Endsley dus eigenlijk: het waarnemen van de relevante elementen, status en dynamiek uit de omgeving. Je komt er een heel eind mee.

Maar niet altijd ver genoeg. Op zeker moment arriveerden wij via de Verlengde Fortlaan op de T-splitsing met het Naardermeer. Daar werden onze relevante elementen uit de omgeving opeens diffuus. Naast de ongemarkeerde wit-rode stickers verschenen er namelijk ook exemplaren met het symbool van het Trekvogelpad. Verder waren er stickers met de tekst ‘alternatieve route’ en ‘gewijzigde route.’ Wat zou daar het verschil tussen zijn? Of is het misschien hetzelfde?

Om het nog ingewikkelder te maken bleek ook het Laarzenpad van Natuurmonumenten onderdeel uit te maken van de linker route. Het was echter onduidelijk of dat nu leidde tot een gewijzigde route, een alternatieve route of allebei. Hoewel dat laatste in dit geval niet kon, omdat het in tegengestelde richtingen wees.

Dit is Endsley’s situational awareness model. Proactief kun je sturen op de individuele factoren abilities, experience en training, en op de taakfactoren. Doelstellingen en aannames ontstaan in de praktijk tijdens het incident, en zijn een belangrijke input voor het noodzakelijke niveau van situational awareness. Die kan je maar ten dele vooraf beinvloeden, en dat vraagt dus om specifieke aandacht in je trainingen. In mijn ervaring is ook de long term memory store een grote factor van belang, in dit blog over de surprise sequentie aangeduid als mentale modellen. Mentale modellen kunnen heel veel informatie bevatten en ze geven veel zelfvertrouwen. Maar ze kunnen ook gewoon fout zijn of niet relevant voor de betreffende situatie, met een onprettige surprise tot gevolg.

Situational awareness level 2

Uiteindelijk gingen we naar links. Al was het maar omdat dat volgens het boekje de goede richting was. Na zo’n anderhalve kilometer kregen we het vermoeden dat het waarschijnlijk toch de verkeerde kant op was. Daarom liepen we weer terug naar de T-splitsing om opnieuw een afweging te maken. Dit was het moment waarop wij het tweede level van situational awareness moesten zien te bereiken: het begrijpen van de verhouding tussen alle waargenomen elementen uit niveau 1 in een complete ‘gestalt’, zoals Endsley het uitdrukt. Je zou het ook sensemaking kunnen noemen.

Dus wat moesten we bijvoorbeeld allemaal weten:

  • Dat er twee verschillende routes door elkaar lopen
  • Dat de gewijzigde route slaat op de werkzaamheden aan het Laarzenpad, en daarmee op het Waterliniepad
  • Dat de alternatieve route van kracht is in het broedseizoen voor het Trekvogelpad, maar dat was het nu niet
  • Dat je op het juiste kaartje in het boekje zit

Op al deze vragen hadden we nu een antwoord. Ons situational awareness level 2 was bereikt. Maar wisten we nu ook welke richting we moesten nemen? Grappig genoeg niet, daarvoor was het derde niveau van SA noodzakelijk: projectie, oftewel voorspellen hoe de situatie zich waarschijnlijk in de nabije toekomst verder zal ontwikkelen.

The task is not to see what has never been seen before, but to think what has never been thought before about what you see every day

Erwin Schrödinger (1887 – 1961)

In dit geval raadpleegden we Google Maps, om uit te zoomen en om richting te koppelen aan het doel van de wandeling, Weesp. Toen was het al gauw duidelijk. We moesten rechtsaf, over de noordzijde van het Naardermeer tot aan de Weespertrekvaart en dan weer zuidwaarts. Met dit niveau van situational awareness konden we verder weer gewoon de stickers volgen op z’n level één en bereikten we conform verwachting Weesp.

Situational awareness niveau nul

Het enige onverklaarbare was de afstand. We hadden ruim vier kilometer meer gelopen dan gepland. De oorzaak daarvan werd ons een week later duidelijk, toen we van Bussum naar Nederhorst den Berg liepen, een aansluitende route van het Waterliniepad. Opeens stonden we namelijk op precies dezelfde T-splitsing als de week ervoor. Dat is tamelijk curieus als je verschillende routes loopt.

Wat bleek: de week ervoor zijn we op enig moment de bordjes van het Trekvogelpad gaan volgen en daardoor bij de T-splitsing terecht gekomen die toevallig ook het Waterliniepad kruist. We stonden de vorige week dus op de verkeerde plek de goede informatie uit het boekje te interpreteren om richting te kiezen.

Waterliniepad
Dit is het kaartje van de route waar het fout ging. Omdat het Waterliniepad rondom Naarden / Bussum een flinke bocht maakt, kruis je op twee verschillende routes dezelfde Naardermeerweg. Wij stonden tussen de punten 40 en 41, en dat wisten we ook. Wat we toen niet door hadden was dat we op de rode lijn daarboven hadden moeten kruisen. We hadden niet gemerkt dat we eerst de stickers van het Trekvogelpad waren gaan volgen maar daarna wel weer op het Waterliniepad terecht gekomen. Allen op het verkeerde deel van de route. Maar dat ontdekten we dus pas een week later, toen we het tweede deel liepen en op precies dezelfde plek terecht kwamen.

We hadden op dat moment dus eigenlijk situational awareness niveau nul, waar we dachten op twee te zitten. Daarom hadden we ook de level drie acties nodig om uit het dilemma te komen. Mocht je je nu afvragen waarom we niet eerder zijn opgeschaald, dan zegt het model (en ik kan dat vanuit de wandelpraktijk beamen) dat de gepercipieerde complexiteit van de taak niet zodanig was dat een eerdere opschaling in situational awareness noodzakelijk leek.

Dat was natuurlijk anders geweest als we ergens midden in de jungle of boven op een berg hadden gewandeld. Dan was de voorbereiding beter geweest (you didn’t do your homework, daar is ie weer), hadden we beter materiaal bij ons gehad en hadden we ook niet echt een plan B gehad. Dat hadden we nu wel: hoe erg verdwaald kun je raken tussen Bussum en Weesp met tientallen fietsers en andere wandelaars om je heen?

Al met al een leerzame ervaring: hoe je met een eenvoudig wandelvoorbeeld iets uit kunt leggen over situational awareness. Want deze principes gelden net zo hard voor brandbestrijding, crisismanagement en noem maar op.

Wat zegt dit nu allemaal over situational awareness?

Ten eerste moet je goed beseffen dat situational awareness een psychologisch model is. Het is dus geen biologisch verschijnsel dat in de hersens is aan te wijzen. Je kunt het niet aanzetten en ook niet optillen of zo. Het is gebaseerd op het waarnemen en classificeren van gedrag, aangevuld met interviews en introspectie.

Als je wilt kun je het model bijvoorbeeld aanvullen met subcategorieën als situational awareness niveau nul. Heb ik zelf bedacht 😊. Dan zie je de elementen uit je omgeving helemaal niet eens, bijvoorbeeld door human bias als blindzicht en tunnelvisie. Of je ziet ze verkeerd, zonder dat je het weet. Waarmee ik maar wil zeggen dat het model van Endsley niet de waarheid is. Je kunt ook andere (sub)modellen gebruiken.

De drie levels van situational awareness in één oogopslag. Tekening van Wendy Kiel.

Het gaat er uiteindelijk om of een model bruikbaar is in de praktijk, vind ik. Zitten er voldoende elementen in die je kan manipuleren, sturen, veranderen. En leidt dat dan vervolgens tot min of meer voorspelbare effecten in het gedrag? Is het in te zetten om de vakbekwaamheid van mensen op een zinvolle manier te helpen vergroten? Levert het toegevoegde waarde aan de organisatie? Dat doet het model van Endsley, in ieder geval in mijn ervaring wel, en dus is het bruikbaar.

Scenario’s

Zo hebben wij op het werk scenario’s beschreven met een voorzienbaar schadebeeld (gebaseerd op de praktijk) die we gebruiken om de leden van crisis- en continuïteitsteams op te leiden naar niveau 2. Ze moeten begrijpen wat er gebeurt in primaire processen tijdens verstoringen, voor ze los mogen in de operatie. Niveau drie bereik je pas in het wild, en dan nog niet eens voor alles. Met sommige dingen doe je namelijk geen ervaring op, die zijn once in a lifetime.

Verder gebruik ik het bijvoorbeeld ook in het maken van hulpmiddelen als ‘de regels van het dode paard’, om nog maar eens wat te noemen. Voor mij zit de kracht van Endsley’s model dus met name in de anticipatie en preparatiefase. Tijdens response onder tijdsdruk ben ik er zeer terughoudend in. Dan is het nogal foutgevoelig zoals uit mijn wandelvoorbeeld blijkt. Je zit niet te wachten op een surprise door een foute situational awareness.

De capability om het juiste niveau van situational awareness te creëren tijdens een respons moet je al hebben voor die respons plaatsvindt.

Hou het in die spoedeisende praktijk dus gewoon bij de Dikke BOB of het model waarmee je opgeleid bent, zou ik zeggen. Vervolgens kan Endsley wel weer goede diensten bewijzen in de review en learnfase. Daarover wellicht meer in een volgend blog.

Dit is het vijfde deel van de surprise dagboeken. Eerdere afleveringen vind je hier. Het blog is ook gelinkt aan ‘Human Factors’. Daarover vind je hier meer blogs.

Verrassend bier na de drooglegging van 2020

Leestijd: 5 minuten

Eén van de grootste genoegens in dit leven is misschien wel een lekker bier op een terras na een lange wandeling. Het liefst eentje uit de streek zelf. Dat je ergens bent wezen lopen, de omgeving hebt verkend en bekeken, wie weet zelfs interessante gesprekken hebt gevoerd met mensen die je er tegenkwam. En dan als kers op de appelmoes een streekbier; de smaak van die buurt. Hoe veel mooier kan het zijn?

Sinds de intelligente lockdown weten we dat: niet. Mooier wordt het niet. Lopen, dat gaat nog wel. Rondjes om de kerk, klompenpaden, trage tochten, zolang het maar van A naar A gaat en met eigen auto, dan komt het goed. Maar die bieren, die werden node gemist. Dat dan de Stoa zegt dat de objectieve feiten niet het probleem zijn, maar wel je reactie er op maakt het niet veel beter: geen bier is geen bier, Seneca en Marcus Aurelius. Moet een mens dan alles maar accepteren?

Maar voor het echt nijpend werd was daar gelukkig de versoepeling. Na gedane wandeling is er weer open terras, met bier. Zoveel vreugd moet worden gevierd met zeven verrassende biertjes, de ervaring van afgelopen weken. Het is nog niet helemaal als de beste bieren van het Pieterpad, maar het herbegin is hier; verrassingen na onderweg.

Vlak bij ons huis, aan de Laarder Wasmeerroute, ligt Bluk. Theehuis op de hei, met genoeg empatisch vermogen er fijne bieren te schenken zonder te vragen of de betreffende wandelaar wel genoeg kilometers heeft gemaakt voor zijn beloning. Want die beloning is groot: een Gerardus Kloosterbier van de tap. Een Gulpener dubbelbier van 7%, beetje bitter, notig, cederhoutje. Maar niet zoet, helemaal niet zoet. En dus, als we niet braaf zijn maar dorstig, lopen we slechts de anderhalve kilometer van de route die nodig zijn om bij Bluk te komen. Ja, u leest het goed: met die anderhalve kilometer maatschappij gaan we het gewoon helemaal sjeffen.
Het allernieuwste klompenpad is het Ambts- en Rijkspad. Wij liepen er toevallig op de dag dat het officieel werd geopend en het is één van de leukste klompenpaden die er is. Gasterij De Arend ligt zowel aan het begin als aan het eind van de route. Hoe vriendelijk is dat: dat je vanaf de start weet waar je aan het eind een bier kunt kopen. Aldaar raden wij de Scotch Crowned Trees Stout aan. Een ale van 7,2%, al in 1921 gebrouwen door Wielemans uit het Brusselse Vorst en sinds kort weer terug in de AB Inbev stal. Zacht zoetig en mooi roodbruin van kleur. Eigenlijk is er maar één nadeel aan: de flesjes zijn slechts 25 centiliter. Zo zou Wielemans het vast niet gewild hebben.
When in Dokkum, do as the Dokkumers do: drink a Bonifatius bier. Wij deden het Wad Wit. Inderdaad, een wit bier, van 5,2 % maar dan met zeewier er in. Ja, zeewier. Lekker ziltig. En dan ook nog eens met water uit de bron die Bonifatius daar volgens de legende ergens tussen 675 en 754 ontdekte. Verder met koriander en sinasappelschil. Wel lekker, maar ook heftig. Twee achter elkaar bleek eentje te veel.
Ook in Dokkum gedronken: It Lulke Wiif van brouwerij de Freonskip. Een hoogblond bier van 7%, met een bijzondere smaak door toevoeging van de Wichter, een pruim die slechts in de Friese Wouden voorkomt. Het was een prettige kennismaking, althans de eerste paar slokken. Daarna werd het wiif kennelijk echt lulk en trok ze alle belletjes eruit. Wat overbleef was een kruidendrankje zonder prik.
Op het terras van Wad Oars in Anjum bestelden we een koude klets: Kald Kletske. Gewoon spesjaal bier van brouwerij Dockum. Een echte blond, hoog in het koolzuur en zoals wij dat bij tropische temperaturen graag hebben, goed doordrinkbaar. Doe er nog maar één.
Nuchtere Heit. Alcoholvrij. Omdat je soms ook nog moet rijden. Omdat je na een halve dag Spa Rood wel eens wat anders wil. Omdat het hitteprotocol zegt dat je veel moet drinken. Omdat het toevallig op de kaart stond. Omdat je om 15.00 geen zin meer hebt in koffie. Omdat thee voor vroeg is en voor laat, niet voor er tussenin. Daarom.
U wist dat natuurlijk, maar ik stond er nooit bij stil: ook het Lauwersmeer was ooit een zee. Met vissersplaatsjes erlangs, zoals Zoutkamp. En daar hebben vijf mannen Solt opgericht: “wij dromen van een erfenis voor onze kinderen- en kleinkinderen, waarin ook zij op een duurzame manier kunnen blijven oogsten uit een vruchtbare zee en smaakvolle levensmiddelen ontwikkelen vanuit één passie. Smaak!” Eén van die smaken is de Seeratt: een blond bier van 5,8% dat neigt naar Ipa, met een mooie dot gist in het glas dat het lekker troebel maakt. Wat ik ook niet wist: een seeratt komt nooit alleen.

Alle bierwandelblogs op een rijtje:

De beste bieren langs het Pieterpad deel 2

Leestijd: 5 minuten

En toen was hij opeens af, het Pieterpad. Bovenop de Pietersberg zaten de 498 kilometers er op, het zwarte gat nakend aan de einder. Wat nu te lopen?

Gelukkig hadden we de biertjes nog. Wijzer geworden door het eerste blog over de streekbieren van het Pieterpad, hebben we in deel twee àlle speciaal bieren die we tegen kwamen gerecenseerd. Lekker. De meeste wel, nochthans.

Serafijn

Serafijn van brouwerij de Hemel uit Nijmegen. Gedronken bij pannenkoekenrestaurant de Duivelsberg in Berg en Dal. Witbier van 5% dat in een onprettig limonadeglas kwam. Enigszins laffige smaak, koriander en sinaasappel node gemist. Geen hoogvlieger. Maar dat zijn eigenlijk alle witbieren niet. Nee, een weizen is echt wat anders dan witbier. Dat u het maar weet. En hou ook eens op met die citroentjes er in te gooien. Niet meer doen.

Wolf

Wolf bij de Wolfsberg in Groesbeek. Van brouwerij Wolf uit Aarschot, België. Stevig bier van 7,4%, licht aromatisch zoet, beetje de smaak van Duvel. Lekker bier met enorme schuimkraag die de hele kelk vulde. Nectarine met witte peper. Prachtig terras, vol nogal koude kak. Die gingen weer, het mooie uitzicht bleef.

Tortel Weizen

Tortel Weizen van Genneper Tortelduiven brouwerij. Mooie plek bij Hotel de Kroon in Gennep. Wel een weizen, but not as we know it, captain. Ietwat vlakke smaak, maakt geen grote indruk. Snel overgestapt op Gerardus van Gulpen. Is dat een streekbier eigenlijk? Vast wel, hij past bij elke streek namelijk heel goed. Zoals bij Bluk op de hei in Laren, op slechts 1,5 kilometer lopen hier vandaan in Hilversum.

Tre Fontana

Tre Fontana komt uit Rome en is het elfde Trappistenbier. Voorheen slechts aan het klooster ter plaatse te verkrijgen en enkele speciaalzaken in de Eeuwige stad. Een heerlijke tripel met eucalyptus die het een frisse afdronk geeft op het zachte zoet van de 8,5% alcohol. Niet uit de streek, maar wel gedronken bij Brouwersplaats in Venlo. Café voor de bierliefhebber en dat zijn we. Het zou een zonde zijn dit goddelijke bier niet te noemen in deze lijst. Dus doen we dat, maar neem voldoende zilverlingen mee, goedkoop is het niet.

Venloosch Alt

Venloosch Alt wordt tegenwoordig gebrouwen door Lindeboom. Het roept dezelfde vraag als bij de Gerardus: is het een streekbier? Lekker is het wel. Een licht kruidige smaak op 5,2% alcohol. Mooie amberkleur, klein zoetje en moutig. Gaat makkelijk van de één naar nog één en toch gezond weer op. Het is een kwestie van geduld dat heel Holland met Venloosch Alt zijn glaasje vult.

Gouverneur Blond

De Gouverneur Blond is ook van Lindeboom. Een lekker blond bier, kruidig met een stevige afdronk. Die 6,5% zitten zeker niet in de weg en het is daarom het vermelden zeker waard. Ook al zit het in de categorie Leffe, Affligem en La Trappe: wel speciaal bier, geen streek. Staat dus niet in de top 5 Pieterpad deel 2. (Geintje, wel hoor)

Flandrien

Flandrien Super 8 is een blond bier uit België. Ze lonken naar de wielersport en dat was ook precies de reden dat ie op de kaart stond bij restaurant Saga in Geulhem. Flandrien beschrijft het zelf als volgt: “Een kopman zonder een sterke ploeg achter zich pakt geen enkele prijs. Daarom hebben we die van ons omringd met kruidige knechten zoals eik, vanille, koriander en verschillende soorten hop waaronder Saazhop, Belgische hop, kruidige en bloemige hop. Straffe smaakmakers die elke bierliefhebber moeiteloos over de streep trekken.” En zeau is het.

Tongerlo Bruin

Tongerlo Bruin wordt net als Flandrien gebrouwen bij Haacht in Bortmeerbeek. Al 120 jaar een onafhankelijke familiebrouwer en alleen daarom al zouden wij allen aan de Tongerlo Bruin moeten. Maar het is ook gewoon een lekker bier, zij het wat aan de zoete kant met zijn karamel en bruine suiker smaken. Gelukkig stijgt er na elke slok een licht kruidig bittertje op, want biertjes moeten ook niet te braaf zijn, zelfs niet als ze uit een klooster komen.

Gerardus

En dan de hamvraag: welk bier is het beste van het Pieterpad? Eigenlijk is daar maar één antwoord op te geven: ga het vooral zelf proeven. Dan kom je er vanzelf achter. Wij vinden een Gerardus van de tap op dit moment het lekkerst. Al was het maar omdat ie op loopafstand van ons huis verkrijgbaar is, met uitzicht op de hei. Zodat wij vrij naar Kloos kunnen zeggen: de natuur is prachtig, helemaal als je er wat te drinken bij hebt.


Alle bierwandelblogs op een rijtje:

« Oudere berichten

© 2024 Rizoomes

Thema gemaakt door Anders NorenBoven ↑