Wanderings in crisis

Tag: Dramaboog (Pagina 2 van 2)

UKV februari 2021

Leestijd: 10 minuten

In januari 2021 ben ik begonnen met de ultrakorte verhalen, zogenaamde UKV. Elke dag een verhaaltje van 280 tekens, gebaseerd op een ervaring, een overdenking of iets wat ik ergens las. Die plaats ik op twitter, als een vorm van twitteratuur. Soms past het niet in één tweet, dan maak ik een klein draadje. Op deze pagina vind je alle ultrakorte verhalen van februari 2021, met bij elk UKV een foto uit eigen Iphone.

Ultrakorte verhalen als dagboek van oude en nieuwe herinneringen

Eerste week februari 2021

ultrakorte verhalen februari 2021

Slak

De slak weet dat veiligheid een kwestie is van op tijd vertrekken. Dat hoorde hij van de schildpad. Want wanneer je achtervolger op de plek is waar jij net was, ben jij al weer verder. En daarna herhaalt zich dat met elke volgende stap. Zo haalt ie je nooit in. Da’s logisch.

Hoofd

Vandaag lees ik dat ergens in Frankrijk een afgehakt hoofd uit het raam is gegooid. Het zal niks met elkaar te maken hebben, maar toevallig zit er gezichtsherkenning op mijn nieuwe thuiswerk-PC. Ineens vond ik opstarten met een vingerafdrukscanner een te prefereren optie.

Halve Peer

Ergens boven de Binnendieze in Den Bosch hangt dit beeldje van halve Peer. Er zit een heel verhaal aan vast; iets met twee carnavalsverenigingen, een vat bier en twee flessen Jägermeister. Kortom, je moet er bij zijn geweest, maar met de juiste zon is het best een mooie peer, ook al is ie door de helft.

Reizen van A naar B

In de pauze van een college over het veranderen van organisatiecultuur trof ik de docent alleen. Zijn populariteit was door de lange reeks saaie monologen nogal tanende. Ik vroeg hem wat ie er zelf van vond, al die theorie. Hij zuchtte diep.

“Voor de praktijk hoef je alleen maar het volgende te onthouden”, zei hij: “Als je reist van A naar B, reis dan met de middelen van B.” Hij nam nog een slok van zijn koffie. “Maar ja, de dekanen vonden dat jullie veel theorie moesten krijgen. En dan krijgen jullie dat dus ook.” Zijn koffie was op.

“Over een jaar zijn jullie die theorie vergeten, maar zo’n oneliner over reizen van A naar B vergeet je nooit meer.” Er verscheen een lachje op zijn gezicht. “De schoorsteen van deze ZZP-er moet ook roken, hè, en dat gaat beter met drie dagen lullen dan met één oneliner.”

ultrakorte verhalen februari 2021

Daffodil

Van de Daffodil is bekend dat ie graag als eerste zijn kop opsteekt. Dat is mooi, want dan is de lente in aantocht. Het is echter ook bekend dat de Daffodil heel slecht naar het weerbericht kijkt. Dat is dan weer niet zo mooi, vooral als de winter nog een pak vorst komt brengen in februari 2021.

Vissen

De jongen stond al een tijdje te vissen toen er een keurige heer naast hem kwam staan.

“Willen ze een beetje bijten?”

“Gaat wel, één blinkertje tot nu.”

“Aha. Sta je hier wel vaker?”

“Soms, zo’n twee keer per week, denk ik.”

“Dan wil ik nu graag je visvergunning zien.”

Dobber

In de vijfde klas van de lagere school zat ie, en hij kon uren staren naar dobbers in de etalage van de hengelsportwinkel. Op zekere dag vroeg een onbekende man of ie mee ging om bij hem thuis mooie dobbers te kijken. Gealarmeerd rende hij weg, met de schrik vrij, zoals dat heet. Nu, 44 jaar later lijkt het hem wel leuk om alle oude mannetjes in zijn dorp een draai om de oren te gaan geven. Als ze dobbers zo mooi vinden, kunnen ze een zware krijgen.

Tweede week februari 2021: Winter!

Sneeuwstorm in het weekend en strenge vorst gedurende de rest van de week.

Code Rood

Het werd die zondag code rood en de dovemanskreet klonk. “Blijf thuis en ga alleen de weg op als het echt niet anders kan.” Degenen die dit zelf kunnen bedenken bleven uit zichzelf al thuis. Alle overigen doen gewoon wat ze uitkomt, valide of niet. Die emancipatie is in ieder geval geslaagd.

ultrakorte verhalen februari 2021

Yellow Snow

Ik droomde dat ik een eskimo was. De vorst was hard gaan waaien, onder mijn voeten knerpte de sneeuw. Iemand zei dat ik niet naar Zappa’s show moest gaan maar dat kon ook helemaal niet door de corona maatregelen. ‘Ga dan waar de Hooglander gaat en don’t eat the yellow snow.’

Shal

Er wordt gezegd dat de sjaal uit Kashmir komt, van nabij de stad Shaliat. Daar werden grote vierkante lappen geweven uit het haar van de Tibetgeit. Pas in de 18e eeuw kwam de shal naar Europa. Inmiddels houdt men ze hier kennelijk voor gezien en worden ze demonstratief aan hekken geknoopt.

Amor Fati

Amor Fati

Amor Fati staat voor het omarmen van je lot. Niemand die dat beter omschreef dan Epictetus. “Eens zal iedereen sterven,” zei hij, “ik ook. Moet het nu, dan is het nu. Maar als het straks pas is, dan ga ik eerst even eten omdat het etenstijd is. Dan sterf ik later wel.”

Broertjes

We werden ingehaald door een jongen die een buggy voortduwde, met daarin een tierende peuter. Die vond het geen dag voor racen, maar van zorgvuldige exploratie. Even later zette het jongetje zijn eerste stapjes in een witte wereld, veilig aan de hand van zijn grote broer. Het ging niet snel, maar dat was precies de bedoeling.

ultrakorte verhalen februari 2021

Eetwonen

De koe duwt met haar neus de heide opzij, op zoek naar de sappigste stengels. Haar lange tong slingert zich er omheen en zo trekt ze het bosje naar binnen. Snuivend hobbelt ze in alle rust naar de volgende. Als je woont in je eten is er altijd genoeg en dan werd het straks ook nog eens lente.

Ommetje Opzij

Opzij opzij opzij

Maak plaats maak plaats maak plaats

Ik heb ongelofelijke haast

Moet nog rondjes lopen, veel wandelpunten scoren

Die app is mij heus niet de baas

Een andere keer misschien, dan lopen wij weer samen

Ga mijn Ommetje nu starten

Kan echt niet langer blijven staan

Derde week februari 2021

Supercars

Bij het kruispunt in Laren paraderen de supercars. Een carwalk. Jongens rennen zenuwachtig heen en weer, camera in de aanslag. Af en toe laat iemand zijn auto brullen. Omdat het kan. En omdat ie weet: lang voordat je zo’n monster bezit, had je er altijd al één willen hebben.

Wieken

“En ze kortten de wieken, om de schapen te sparen.” Er zijn zo van die zinnen die in je hoofd blijven hangen. Omdat ze zowel mooi zijn als een nieuw inzicht brengen, hoe klein ook. Sindsdien denk ik bij elke molen aan een schaap, zelfs als de vlucht keurig is afgezet met een hekje.

Avondklok

Vanonder verdwenen sneeuw verscheen een mededeling. Verwarring alom. Lag het er al voordat de sneeuw viel? Had de mededeling de sneeuw doen smelten? Of wat? Causaliteit en correlatie blijven lastige begrippen, zoals ook de rechtzaak over de avondklok gisteren weer liet zien.

Ultrakorte verhalen februari 2021

Wijndrinkdag

Het is #nationaledrinkwijndag. Ik dacht aan die keer bij Roef, op het dak van Gooiland. Er kwam wijn, er was zon en alles scheen in het glas. Ik dacht aan nuages: that which passes, passes like clouds. En toen dacht ik: ik doop elke dag drinkwijndag tot dat virus opgerot is.

Black Duck

Meet the Black Duck. Familie van de Black Swan. Waar de zwarte zwaan zich manifesteert door complexiteit en onvoorspelbaarheid, daar is de zwarte eend een uiting van stupiditeit en onwetendheid. Alle ellende veroorzaakt ie zelf, maar hij verwijt het anderen, luid snaterend.

Laatste week februari 2021: zomer.

Zonnig en tot 18 graden. Boven nul.

Mondkapje

Hij liep gehaast naar de Appie, bijna sluitingstijd. Het was midden in de winter zomer geworden, de seizoenen gingen per week tegenwoordig. Daar was de winkel al. Automatisch greep hij in zijn binnenzak. Niets, verkeerde jas! Hij keek om zich heen en zag daar een mondkapje liggen.

Verkleinwoordje

Op de Havendienst van Amsterdam werkte vroeger een Hoofd Technische Dienst die uit Rotterdam kwam. Hij sprak in verkleinwoordjes. Bootjes, schroefje, asje, geen probleempje. Gisteren liepen we langs dit ontwerpfabriekje. Niet onmogelijk dat het werd bedacht door zijn kindje.

Sjaak

Sjaak Patat was zo’n snackbar waar kinderen aan het eind van de middag een gezinszak friet met kroketten kwamen halen. Sjaak had klef zwart haar, een gouden bril en een vettig schort voor. Bij het overhandigen van de bestelling zei hij steevast, olijk knipogend: niet meer op het ijs, hè?

Dingen met dingen eraan

Er staan twee dingen met dingen eraan in de Hof van Hoorn. Vanaf hun sokkel kijken ze statig om zich heen. IJs smelt vandaag langzaam van ze weg. In de lucht hangt saharazand, waar de zon manmoedig doorheen probeert te breken. Het kan de twee dingen allemaal niets schelen

Gaspeldoorn

De Europese Gaspeldoorn lijkt op de Gele Brem en bloeit vaak al in december. Het is een passieve pyrofyt: na bosbrand ontkiemen hun zaden eerder dan die van andere soorten. Ze kunnen echter slecht tegen vorst. Ik moet er snel weer eens langs, kijken hoe het ze deze winter is vergaan.

Crash

25 februari 2009. Het weekoverleg met de officieren van Brandweer Schiphol is net afgelopen als de omroep open gaat.

“Hij is weg”, zegt de Toren.

“Wie is weg”, vraagt de Havendienst.

“Hij is van de radar.”

Dan komt de AOM tussendoor: “het is VOS 6!”

De TK51 is gecrasht.

Nordic Sjokking

Voor ons liep een stel dat Nordic trachtte te walken. Hun armen zwiepten lusteloos heen en weer, de stokken slapjes meegesleept. Het geheel klonk als een omgekieperde zak tentstokken waartussen iemand langdurig zijn haringen zocht. Het was daarom ook vooral Nordic Sjokking.

Handschoen

Het was de tijd van de halve handschoenparen. Ze lagen overal. Op bankjes, op de grond, in vensterbanken. Op fietszadels en motorkappen. Aan verkeersborden, straatlantaarns en afhaalchinezen. Maar er lag er maar eentje op een vuilnisbak net te doen of de hand er nog in zat.

Drijfzand

Als kind was ik beducht voor drijfzand. Ik had gezien, gelezen of bedacht dat je er in weg kon zakken en nooit meer boven zou komen. Maar dat is dus helemaal niet waar, je blijft gewoon drijven. Je moet er alleen voor zorgen dat de goede kant boven steekt, dat dan weer wel.

Andere ultrakorte verhalen

Elke dag een UKV is al gauw een heleboel. Dus heb ik ze per maand geordend zoals ze op twitter zijn verschenen. En het klopt dat februari 2021 niet in het rijtje staat.

Ultrakorte Verhalen

Leestijd: 11 minuten

In de afgelopen jaren heb ik steeds een nieuw dagelijks twitterproject gehad. In 2019 deed ik de #DailyStoic en in 2020 de #beginzin. Van het laatste project is een volledige galerij op de website terug te vinden, alsmede een blog met twintig keer de beste beginzin. Het project van dit jaar is ultrakorte verhalen #UKV.

Ultrakorte verhalen als dagboek van oude en nieuwe herinneringen

Ultrakorte verhalen komen in verschillende vormen voor. Wat je op internet veel ziet zijn sites over en met verhalen die maximaal 99 woorden lang mogen zijn. Vaak zijn dat wel echte verhalen met de dramaboog van Freytag. Er is een persoon met een wens of opdracht, er is een obstakel, dan een oplossing en tot slot een resultaat.

Twitteratuur

De kortste ultrakorte verhalen zijn de zogenaamde six word stories. De bekendste is naar verluid van Hemingway. ‘For sale: baby shoes. Never worn’.

Ook kort zijn wat wel de twitterstory wordt genoemd, of twitteratuur. Verhaaltjes van maximaal 280 tekens, minus #UKV of #twitterstory.

En dat is precies wat ik ga doen in 2021. Elke dag een verhaaltje met maximaal 280 tekens, gebaseerd op een ervaring, een overdenking of iets wat ik ergens las. Het is een dagboek van oude en nieuwe herinneringen.

Aan het eind van deze pagina staan links naar alle maanden met UKV.

UKV Galerij Januari 2021

Wie is de baas?

Volgens Harari is het niet de mens die graan exploiteert, maar gebruikt het graan juist ons; om zich voort te laten planten op akkers vol gouden halmen. De meester van die omkering is echter de hond, die kwispelstaartend toekijkt hoe de mens zijn poep in plastic zakjes rolt.

Duizend-en-één

Vandaag trof ik iemands goede voornemens aan op de kiezels van het Pelgrimspad. Ooit zei Oscar Wilde dat er niets makkelijker was dan stoppen met roken, hij had het al duizend keer gedaan. Ik kreeg bijna zin om mee te doen, maar ja, ik was al gestopt. Na duizend-en-één keer.

Schroot

Langs de dijk ligt een kerkhof vol auto’s. Ooit waren ze gloednieuw. Glanzend stonden ze te wachten onder een laken, die de garagist er glunderend af zou trekken zodra de klant binnen was. Verrassing! Van alles wat daarna zou komen resten nu slechts herinneringen en een stapel schroot.

Crisismanagement met taart

Heel Holland Bakt is eigenlijk crisismanagement met taart. Je moet 100% besluiten met 50% van de kennis, aan het eind van je ervaring begint er opeens een probleem en alles staat altijd onder tijdsdruk. Zoals één van de bakkers zei: “Ik heb een goede planning alleen gaat de tijd sneller dan ik dacht.”

Collega H.

Er kwam bericht dat collega H. was overleden. Net als ik werkte hij hier al twintig jaar, toch kende ik hem niet. Op de kaart staat: ‘Naast zijn werk leidde H. een vrij eenzaam bestaan.’ Ik weet niet of ik eerder zoiets las op een rouwkaart. Maar ik zal H. niet vergeten.

Kakken

Vlak voor mij liep een grote hond die echt enorm moest kakken. Hij werd met gekromde onderrug voortgetrokken door een bleke man met oranje skimuts. Op het grasveld aangekomen strekte de hond genoegzaam kreunend zijn staart. De man dook in zijn Iphone; dit kon wel even duren.

Thuiswerken

Niet het thuiswerken is saai, maar het thuiszitten. Elke dag is hetzelfde. Dus keek ik verheugd uit het raam bij de aanblik van een gestrande trailer. Men reed karren van de ene in de andere truck. Ik schonk koffie in en ging er eens goed voor zitten. Hun pech was mijn geluk

Kat in de dakgoot

Er zat een kat in de dakgoot. Hij keek strak voor zich uit, naar een andere kat buiten beeld. Staredown. Zijn grimas werd versterkt door een vreemde tekening onder zijn neus. Alsof er een snor met punten op was gestift. Loop maar ff lekker door, dacht de kat in de dakgoot. Met je #UKV.

Phish

Ik kreeg post van Mr Hill Kunow. “Dear Sir/Ma, u heeft recht op 600 dollar coronasteun. Daarvoor hebben we wel uw gegevens nodig en een kopie van uw rijbewijs.” Beste Mr Hill Kunow, wat een loser van een phisher bent u. Echt broddelwerk. Ik kan dus helaas niet op uw verzoek ingaan.

Gat

Voor wie het zien wil, zit de aarde vol gaten. Sommige zijn gevuld met zand, die vallen het minste op. In andere zit water of lucht, die zie je al een stuk beter. En er zijn gaten die je voor een ander graaft. Die neigen zich stiekem doch onzichtbaar te verplaatsen. Anders zou je er natuurlijk nooit zelf invallen.

Klopt

Voor mijn vage verzameling kocht ik via een veiling een Italiaanse munt waarop de brandweer wordt geëerd. Er zit een gebruiksaanwijzing bij die uitlegt dat er een inscriptie op staat: Corpo Nazionale Vigili del Fuoco. Dat klopt precies. Altijd mooi, als alles klopt.

Katten

De kat kat tegen de andere kat. Het is een kattige kat. De niet-kattige kat, daarentegen, kat nooit tegen de kattige kat. Beter zou zijn van wel. Dat is toch waar het een beetje om gaat, dat katten katten. Anders kan je net zo goed een konijn houden. Die katten veel minder.

Tandpasta

Opeens was de Parodontax afgrijselijk veranderd, ook al stond er nog steeds Original op de tube. Ik kocht iets wat het niet meer was. Ooit zei Barthes over de Argo dat als naam en vorm gelijk blijven, het ding ook gelijk blijft. Maar daar moet inhoud dus bij, weet ik nu.

Kanon

Zondagmiddag, mooi weer. De kleine jongen met de grote blauwe muts staat voor het kanon waar hij graag op zou gaan zitten. Zijn moeder of oma, ik zag het niet direct, ontraadt het hem ten zeerste. “Zo krijg je een hele natte kont.” Maar dan heb je wel fijn op een kanon gezeten.

Belletje

Hoi mam, met mij. Ja, ik loop buiten. Nee, alleen. Die zit nog thuis. Het is nu definitief, ontslagen. Sinds vanmiddag. Geen werk meer voor. Ja, door corona inderdaad. Dat is nog een eufemisme, vervelend. Maar waar ik voor belde, staat dat logeerbed nog bij jullie op zolder?

Haastrecht

Het Pelgrimspad bracht ons in Haastrecht, waar we halt hielden om het centrum te bekijken. Er fietste ons een oude vrouw voorbij, die afstapte en lopend doorging. Op de hoek van de straat steeg ze weer op haar rijwiel en verdween. In gedachten zag ik haar gierend van de lach wegfietsen

Hooglander

Hoe zou het leven zijn, voor een Schotse Hooglander op de Hilversumse heide? Dat vroeg ik me gister opeens af. Het was gaan sneeuwen, de kudde kolossen bewoog zich langzaam met de bui mee en schudde af en toe met hun lange haren de vlokken van zich af. Weer eens als thuis?

Berkeley’s raadsel

Wanneer een boom in een verlaten bos omvalt en er is niemand om het te horen, maakt het dan geluid? Deze vraag van George Berkeley uit 1710 spookte door mijn hoofd toen ik langs de blauwe lichtpilaren liep. Zouden ze ook schijnen als er geen mens is om het te aanschouwen?

Bril

Er hing een bril aan een tak in het bos. Aan de glazen te zien kon de eigenaar zonder zijn bril het ding nooit meer terugvinden. Omdat ik ook niemand al kruipend de grond zag aftasten liet ik de bril hangen. Mijn rol in het brillebestaan was slechts er een #UKV over te schrijven.

Blue

Ik wilde al twee dagen een #UKV over blue monday schrijven, maar er kwam steeds iets leuks tussen. En nu is het te laat, we zijn al weer op blue wednesday. Ellende en depressiviteit wachten maar een jaartje op hun beurt. Je kan niet overal rekening mee houden, in deze blue times.

Geitebrein

Wat zou er omgaan in het geitebrein? Ik keek het dier diep in de ogen maar er schoot me niets te binnen. Misschien op brute kracht: geitebrein geitebrein geitebrein geitebrein. En hup, daar was Ome Willem al; bloemkool met een papje erbij, broodje poep. Het geitebrein zweeg.

Opletten

Onderweg liep ik achter een moeder met haar zoontje. Hij schopte z’n voetbal vooruit en rende er hard achteraan.

“Kijk uit, daar kan wel een auto vandaan komen.”

“Ik wist niet dat ik al daar was.”

“Je moet opletten!”

“Hoe kan ik nou opletten als ik niet weet waar ik ben?”

Already broken

Het favoriete glas van de Roshi had de afwas niet overleefd. Hij reageerde haast achteloos: the glass was already broken, zei hij. Onlangs viel mijn kleine blauwe boeddha in stukken uiteen. Ook al was ie already broken, ik heb hem toch weer gelijmd. Preventief, voor de volgende breuk.

Het licht vriest

Volgens het weerbericht ging het licht vriezen. Wat gebeurt er als het licht vriest? Krijgen we dan koud licht? Vriest het licht alleen buiten of kan het ook binnen vriezen? Als het licht hard vriest, wordt het dan donker? Wanneer gaat het licht weer dooien? Zoveel vragen

Zeepaard

Het ruiterpad was door de overvloedige regenval zodanig ondergelopen dat het vooral geschikt leek voor zeepaarden. Ik zag de mannetjes er al zwemmen met hun kroost, klagend over de mamadag van hun ega’s; alsof opvoeden maar één dag per week is. En wie mocht alles opruimen?

Heren van Hoogmade

Vorst, er is te weinig vorst. Zo weinig dat ijsverenigingen beginnen te vrezen voor hun voortbestaan. Dat laat de heren van Hoogmade koud. Ze schaatsen zich een pas op de plaats, dag in dag uit, weer of geen weer. Er zal niemand winnen noch verliezen, en it giet altyd oan

Klimop

Op het landgoed waren de dikke stammen van de Klimop allemaal doorgesneden. De dode tentakels die resteerden hingen nog in de boom, zoals ze daar al tientallen jaren hadden gehangen, maar dan met blad en bloemen. Wat ik mij afvroeg: zou de boom zijn Hedera heel erg missen?

Gemompel in de marge

In 2010 stuurde Bernlef zijn gedichtenbundel Kanttekeningen aan Remco Campert. ‘Voor Remco, gemompel in de marge’, schreef hij erin. Nu Bernlef er niet meer is en Campert bijna, staat het boekje in mijn kast. Ik zal er goed voor zorgen, als barnsteen om fossiel.

Oude os

De knieën van de oude os doen zeer. Zeventien jaar zijn ze, en daarom moeten ze elke dag lopen met de baas. De rest van de oude os stribbelt mee, behalve op het eerste stukje, het erf af. Want daar wacht iets lekkers. Al zou ie ook wel eens een keer op schoot willen zitten

Kapsel

Twee oudere dames kwamen luid kletsend de bus binnen, het kapsel in model gedwongen met zo’n plastic haarband die het voorhoofd vrij houdt. “Goed, ik zeg dus, ik zeg, ze zullen de scholen wel weer open gooien, maar daar heb ik niks aan. De kappers, die moeten open. En snel.”

Andere ultrakorte verhalen

Elke dag een UKV is al gauw een heleboel. Dus heb ik ze per maand geordend zoals ze op twitter zijn verschenen.

Twintig keer de beste beginzin

Leestijd: 7 minuten

Hoe ziet de beste beginzin er uit? Met die gedachte begon ik in 2020 dagelijks een beginzin uit mijn boekenkast te posten. En toen ik ze allemaal op een rijtje had staan moest ik de beste er uit halen. Dat viel echter nog helemaal niet mee.

‘Call me Ishmael’. Dat is volgens de American Book Review de beste beginzin aller tijden. En ik vind hem ook erg goed; lekker kort, heel krachtig en je bent gelijk voorgesteld aan een belangrijk personage. Zo’n beste beginzin als die van Herman Melville legt de lat hoog voor andere schrijvers. Die willen er ook zo één.

Dus is er een hele cultus ontstaan over de wetenschap van de beginzin. Je mag niet beginnen met ‘ik’ of het weer. Hij moet kort zijn. Je begint met een personage plus een gevoel, een plaats, een tijd en/of karakteristiek. Beloof iets. Flirt met spreektaal. Zorg dat er wat op het spel staat. En schrijf beeldend. Er zijn kortom meer regels dan je in één beginzin kwijt kunt.

De vraag is natuurlijk hoe belangrijk zo’n goede beginzin echt is. Ik bedoel maar, hoeveel beginzinnen ken je uit je hoofd? Noem er eens een paar op. Ja, dan kom je vanzelf op ‘Call me Ishmael’: dat zijn slechts drie woorden, die onthoudt iedereen wel. Ken je echter ook de twee volgende zinnen van Moby Dick? Hier komen ze:

Call me Ishmael. Some years ago—never mind how long precisely—having little or no money in my purse, and nothing particular to interest me on shore, I thought I would sail about a little and see the watery part of the world. It is a way I have of driving off the spleen and regulating the circulation.

En dan gebeurt er wat mij betreft opeens iets geks met die beste beginzin. Er zit namelijk een breuk tussen met het vervolg. ‘Call me Ishmael’ is een three word story op zichzelf. Daarna begint het grote verhaal pas echt. Moby Dick was naar mijn bescheiden mening dus net zo’n klassieker geworden als ie was begonnen met ‘Some years ago—never mind how long precisely—having little or no money in my purse, and nothing particular to interest me on shore, I thought I would sail about a little and see the watery part of the world.’

Ultra Kort Verhaal

Omdat ik zelf ook altijd loop te hannessen met de beginzin leek het mij in 2020 een prima plan om gedurende een jaar dagelijks een beginzin uit mijn boekenkast te posten. Een mooie aanleiding om er elke dag eentje te bestuderen en af te kijken hoe je nou die beste beginzin schrijft. Het resultaat van die verzameling vind je hier terug in de Galerij der Beginzinnen.

Wat uiteindelijk de beste beginzin van die 365 exemplaren is, vond ik lastig vast te stellen. Toen ik ze allemaal zat door te lezen om er een longlist en daarna een shortlist van te maken, viel me op dat het niet zozeer de eerste zin zelf is die bepalend is voor de kwaliteit, maar het setje van de eerste paar regels in zijn geheel.

Hoe meer die eerste paar regels een ultra kort verhaaltje (UKV) op zichzelf vormden, hoe beter ik ze vond. Omdat er een vraag werd geponeerd, of een dilemma, een raadsel. Omdat ik ze grappig vond, ontroerend soms. Of gewoon omdat het mooie zinnen waren die een overdenking, een mijmering bij me teweeg brachten.

Wat me verder opviel: het lukte me niet om zonder spijtgevoelens de longlist in te korten tot een shortlist, noch kon ik er één als de beste beginzin aanwijzen, zoals ik vooraf had bedacht. Maar da’s dan weer het mooie van je eigen website volschrijven, dat je gewoon de regels aanpast tijdens het spel. Niemand die klaagt.

Twintig keer de beste beginzin

Uiteindelijk zijn dit de twintig beste beginzinnen geworden, in willekeurige volgorde. Die van Moby Dick zit er trouwens niet bij. Niet omdat ik hem niet mooi vond, maar het boek staat niet in mijn kast.

De ene dag is er leven. Een man bijvoorbeeld, in goede gezondheid, niet eens zo oud, zonder ziektegeschiedenis. Alles is zoals het was, zoals het altijd zal zijn.

Een van de dingen die je meemaakt als je ouder wordt, is dat je een heleboel nieuwe manieren vindt om je te bezeren.

Geachte mevrouw Davis, Wij hebben elkaar nimmer ontmoet en die situatie moeten we vooral handhaven. Er is al ellende genoeg in de wereld.

Beste Kees, Er is een moment. Momenten zijn er altijd. We vullen ons leven ermee. Elk moment is anders. Op een bepaald moment doen we iets. Kiezen wij dat moment of kiest het moment ons?

Hou het stevig vast, zegt mijn vader. Met beide handen. Ik omklem het stokje. Vader loopt langzaam achterwaarts, de haspel met vliegertouw afwindend. Bij elke stap voel ik een klein rukje. Ik zet me schrap.

We stonden tegenover elkaar, mijn moeder en ik. Zij aan de ene kant van de kist, ik aan de andere. We rukten aan de hengsels. Zij droeg sloffen, ik schoenen. Ze gleed weg en ik zette haar klem. Gewonnen.

He was an old man who fished alone in a skiff in the Gulf Stream and he had gone eighty-four days now without taking a fish. In the first forty days a boy had been with him.

Die zondagmorgen liep Van Kempen de bijkeuken in om zijn klompen aan te doen en een kijkje op de dijk te gaan nemen. Maar toen zag hij daar een geweldige kat liggen. Dat is eigenaardig, zei hij bij zichzelf, die was er gisteren nog niet.

Het gebeurde in februari 1969 in Cambridge, ten noorden van Boston. Ik heb het niet onmiddellijk opgeschreven omdat ik eerst van plan was het te vergeten, om niet gek te worden.

Hoe meet je de zwaarte van een klap die nooit kwam, zoek je de fiets waar niets mee is, die er nog staat? De brand in een leegstaand schoolgebouw, nooit uitgebroken, laat geen sporen na.

In een plaatsje in La Mancha, waarvan de naam mij niet te binnen wil schieten, leefde niet lang geleden zo’n edelman met een lans in zijn wapenrek, een antiek leren schild, een magere knol en een hazewind.

Was het hem? Was het hem niet? Vanmorgen, op dat stampvolle perron 12b van Amsterdam-Centraal had ik even dat sterke gevoel dat ik Stan van Leer zag.

De dag waarna in het leven van Raimund Gregorius niets meer zou zijn als ervoor, begon als talloze andere dagen

In juni 1885 arriveerden er drie Fransen in Londen. De ene was een prins, de andere een graaf en de derde een gewone burger met een Italiaanse achternaam. De graaf omschreef het doel van hun bezoek later als intellectueel en decoratief winkelen.

1986. Het was aan het begin van mijn reis naar Santiago dat Borges stierf. Dat was vreemd, want je had het vreemde idee dat hij nooit kon sterven, of dat hij al lang dood was, dat kon ook.

Ooit bezat ik het volmaakte ei. Het was ongeveer zo groot als dat van een merel en had als bijzondere eigenschap dat het leeg was – niets dan een schaal rondom eivormige lucht.

De bomen buigen. Het zijn langwerpige bladervrachten die wapperen zoals de wind het aangeeft. De wolken zeilen eroverheen, genoeg verlangens op zo’n dag, maar als je het beleeft weet je er geen raad mee.

Rechts van me staat een vlekkerig grenen boekenkastje. Het bevat onder meer mijn jeugd.

Ze stapten uit bij het eindpunt, en toen ze bij de straathoek kwam, zag ze tot haar verbazing dat ze in de straat was waar ze woonde, op een paar passen van haar huis. Ze bleef staan.

Er zit een geheim in alles wat je ziet en zelfs als je dat geheim oplost blijft er het geheim van je vermogen om het te zien en op te lossen.

De dramaboog van Gustav Freytag

Leestijd: 3 minuten
Laatste update 13 mei 2020

De dramaboog van Gustav Freytag bestaat al ruim 150 jaar. Inmiddels is er ook onderzoek dat een neurologisch bewijs levert voor de kracht van storytelling. Het slechte nieuws is dat het ook ruimte biedt aan storybuilding. En die twee moet je wel uit elkaar leren houden. De brand in De Kelders van Leeuwarden gebruik ik daarbij als casus.

Op 19 oktober 2013 brak er brand uit in de binnenstad van Leeuwarden. Het vuur greep snel om zich heen en leidde tot een zeer grote brand. Tot zover was het weliswaar een groot incident, maar ook weer niet zo heel bijzonder. Dat veranderde toen bekend werd dat er nog iemand in het pand zat die er niet meer uit kon. Sterker nog, hij had contact met de meldkamer van de brandweer tijdens de incidentbestrijding en probeerde duidelijk te maken waar hij zich bevond.

Vanaf dat moment was de brand opeens ook een verhaal, een narratief. Er was een plot met mogelijk fatale afloop, in een situatie waar veel mensen zich emotioneel goed in kunnen inleven. Alle ingrediënten voor een drama waren aanwezig en dat werd het uiteindelijk ook: de ontknoping liep voor de bewoner niet goed af.

Storybuilding is het fenomeen dat er via social media een negatief verhaal over jouw incident dan wel situatie wordt gecreëerd, waar je heel snel bij moet zijn om het niet te laten ontsporen. In storybuilding zitten ook de vijf elementen van de dramaboog.

5 elementen van de dramaboog

Al 150 jaar geleden beschreef Gustav Freytag de vijf elementen van universal storytelling die hij de dramatic arc noemde, de dramaboog. Elk verhaal begint met het voorstellen van een hoofdpersoon die met één of ander probleem worstelt.

In fase twee neemt de intensiteit van de acties en verwikkelingen toe en wordt de aanloop naar de climax steeds duidelijker zichtbaar. Is het hoogtepunt eenmaal daar, dan lopen de acties weer af en wordt duidelijk hoe het allemaal in elkaar zit.

De dramaboog wordt afgesloten met de ontknoping. In de komedie eindigt het voor de hoofdpersoon beter dan het begon, in de tragedie daarentegen loopt het voor de hoofdpersoon slecht af. Wat dat betreft was de brand in Leeuwarden een typische tragedie.

verhaallijn kleur (3)

Overigens hadden de hulpdiensten in de ontknoping best eens meegesleurd kunnen worden door storybuilding. Als je de opbouw van het brandverhaal Leeuwarden ziet, dan had de narratief zich wel eens kunnen keren en de rollen omdraaien. Dan word je van redders opeens daders  en het slachtoffer een held.

Naarmate de buitenwereld kritischer is over jouw organisatie, neemt de kans op storybuilding toe. Wees vooral beducht op zogenaamde crisismakelaars: relatieve buitenstaanders, die het goed uitkomt als jouw organisatie in een negatief daglicht, dan wel crisis terecht komt.

Het herkennen van dergelijke storybuilding is een vaardigheid die organisaties door continue ontwikkelingen op sociale media zich snel eigen moet gaan maken, om incidenten te managen en crisis te voorkomen.

Onderzoek

Nieuw onderzoek van de neuroloog Paul Zak onderbouwt de dramaboog van Freytag. Hij liet proefpersonen een filmpje zien die opgebouwd was uit de vijf elementen ‘exposition’, ‘rising action’, ‘climax’, ‘falling action’ en ‘denouement’ oftewel ontknoping.

En wat bleek: bij de proefpersonen kwamen grote hoeveelheden van de hormonen cortisol en oxyticine vrij, die het gedrag van de mensen meetbaar veranderde. De controlegroep kreeg beelden te zien zonder de universele verhaalstructuur en daar kwamen de hormonen niet vrij. Het filmpje op deze website is zeer de moeite waard om eens te bekijken.

Het onderzoek van Paul Zak demonstreert nog maar eens de kracht van verhalen vertellen om gedrag te beïnvloeden. Ik had dat zelf ook al eens beschreven in het artikel ‘Leren is ook verhalen vertellen‘, maar toen kende ik de neurologische component nog niet.

Ik denk dat de kracht van storytelling bij organisaties nog lang niet uitontwikkeld is en dat er nog veel te winnen is. Tegelijkertijd zie ik dat storybuilding net zo krachtig is. Als je daar geen goed antwoord op hebt, loop je achter de feiten aan en ben je het initiatief kwijt. Daarmee heb ik en passant de dramaboog met een zesde element verrijkt: de cliffhanger. Hoe gaat dat aflopen?

Nieuwere berichten »

© 2024 Rizoomes

Thema gemaakt door Anders NorenBoven ↑