Dat is het veiligheidsdilemma van snelheid: hoe harder we gaan, hoe groter het effect van een crash. Ligt daar nog ergens een grens, of accepteren we stilzwijgend de risico’s? De vraag is zelfs of het veiligheidsdilemma van snelheid niet de moeder van alle veiligheidsdilemma’s is. Moeten we wel steeds harder?
Als ik dit schrijf is het Formule 1 circus in Zandvoort helemaal los. In drie dagen komen er zo’n 300.000 bezoekers op af, allemaal kijken naar twintig coureurs die 72 rondjes rijden met snelheden tot wel 340 km/u. En hopen dat Verstappen wint, natuurlijk.
Vijftig jaar geleden, in 1973, was er ook een Grand Prix op Zandvoort. Een klein beetje weer voor het eerst; de coureurs hadden het jaar ervoor namelijk de GP geboycot, nadat in 1970 de Brit Piers Courage door een crash op het circuit om het leven was gekomen.
Ook nu sloeg het noodlot toe. Roger Williamson kreeg waarschijnlijk een klapband, verloor de macht over het stuur en knalde keihard via de vangrails op z’n kop. Onmiddellijk vloog de boel in brand. David Purley stopte direct en probeerde wanhopig zijn vriend te redden uit de vlammen. Ik zag de beelden terug en keek met verbijstering toe.
Wat gebeurde daar?
Of beter, wat gebeurde er allemaal niet? De overige coureurs reden gewoon door, ze stopten niet eens toen Purley om hulp riep. De stewards stonden er wezenloos bij te kijken, apathisch haast. Na 30 seconden lukt het om één blusser leeg te spuiten, maar men wordt de brand niet meester. Als de vlammen aanwakkeren geven ze het op en voeren de tegenstribbelende Purley af. Roger Williamson had het niet overleefd.
Jackie Stewart won die dag, trouwens, alles ging gewoon door. Is dat hoe het toen nou eenmaal ging, of is het misschien toch het veiligheidsdilemma van snelheid? Dat je uiteindelijk accepteert dat er soms mensen sneuvelen als je wilt weten wie de snelste is?
Katowice, 5 augustus 2020. De finale van de eerste etappe van de Ronde van Polen eindigt in een massasprint. Met wel 80 km/u ligt Dylan Groenewegen op kop als Fabio Jakobsen hem rechts probeert in te halen. Groenewegen duwt in een reflex het gat dicht en parachuteert Jakobsen in de hekken. Die raakt zwaar gewond, maar overleeft het uiteindelijk wel.
Minder geluk had Gino Mäder dit jaar tijdens de Ronde van Zwitserland. Tijdens een afdaling komt hij in een ravijn terecht en overlijdt enkele uren later in een ziekenhuis. Een paar weken later zal Michael Woods de topsnelheid in de Tour verbreken. In de afdaling van de Ballon d’ Alsace haalt hij 110 km/u.
Het veiligheidsdilemma van snelheid is in de kern hetzelfde voor wielrennen als Formule 1. Als we steeds harder gaan racen, zullen er af en toe renners blijven sneuvelen, alle veiligheidsmaatregelen en zero accidents doelen ten spijt. Kennelijk accepteren we het toch, zijn het de risico’s van het vak. Al durft niemand het hardop te zeggen.
De vraag is nu: is het veiligheidsdilemma van snelheid niet de moeder van alle veiligheidsdilemma’s?
Kan het ook zachter? Of is dan de sport eraf?
Dit blog verscheen in iets aangepaste vorm ook in de NVVK-info 3 van 2023. Meer blogs over veiligheid vind je hier.
Snelheid is meer dan alleen een duiding in km/uur. Als kind leer je van je (groot)ouders onbewust snelheid maken op de fiets, anders creëer je geen evenwicht. Het lastige is alleen dat je ‘snelheid’ niet kan pakken, zien, ruiken, laat staan (aan een kind) uitleggen wat snelheid precies is ( https://www.instagram.com/reel/Cdn8cg1P6hR/ ). Snelheid is eerder een soort van intrinsiek handelen geworden. De mate van snelheid is daar ondergeschikt aan en eerder een prooi van het subjectieve oordeel van de mens over de kenmerken van risico’s (risicoperceptie). Een hoge snelheid heeft wellicht meer impact; ook een lage snelheid kent noodlottige ongevallen. En over risicoperceptie vallen nog vele blogs te schrijven…
Het gaat in mijn blog over grensgedrag: hoe ver ga je, en wat accepteer je er onbewust bij? De voorbeelden die ik gebruik gaan over hoge snelheid, maar te langzaam is natuurlijk net zo goed een grens.
Interessant dilemma.
Uiteraard is het sport element dat je sneller bent en blijft dan een ander.
Dat betekent dat men ook steeds meer grenzen op blijft zoeken in de materialen en snelheid en staan deze nog in verhouding tot de veiligheidsmaatregelen?
Je kan natuurlijk zeggen dat men er zelf voor gekozen heeft en dat het bij de sport hoort. Men moet uitgedaagd blijven, waarbij de kijker ook steeds meer verwacht.
Tenzij het teveel levens kost en de organisatie de stekker er uit trekt, zoals in de Group B rally.
Maar wat is teveel levens? Stoppen we bij 1 of zien wij het als een “ongeluk”.
Ja, ik heb ook alleen de vraag, niet het antwoord. Sommige dilemma’s zijn wellicht ook onoplosbaar door de irrationaliteit die er in verscholen zit. Dat maakt het misschien ook zo’n menselijk dilemma die tot de verbeelding spreekt.