Leestijd: 6 minuten

“Before you play two notes, learn how to play one note. And don’t play one note unless you’ve got a reason to play it.”

Mark Hollis (4 January 1955 – 25 February 2019)

Happiness is Easy

Talk Talk. Dat is zo’n bandje waar ik vroeger niet zo veel van vond. ‘Such a Shame’ is natuurlijk een wereldhit die iedereen kent, net als ‘Life’s what you make it’ en ‘Living in another world’. Niet goed genoeg om te kopen en thuis zelf te draaien, zo vond ik, maar toch ook wel weer zo aangenaam dat je mee gaat hummen als het op de radio voorbijkomt.

Dat veranderde een beetje bij ‘Happiness is Easy.’ Daar vielen de interessante ritmes mij voor het eerst op, met een elegante invulling van diverse instrumenten die individueel maar toch samen het nummer opbouwen. Alsof ze elkaar daar per toeval voor het eerst troffen.

Het is rustige muziek, met tijd en ruimte om het geheel te voelen, te ervaren. Je hoort een akoestische bas, een echte piano, zo’n gitaartje als in ‘I scare Myself’ van Thomas Dolby. En natuurlijk het kinderkoor, dat in georganiseerde chaos het refrein zingt. Geweldig nummer, staat op mijn lijstje van de 1000 beste popsongs aller tijden. Een lijst die niet zozeer lang is als wel heel breed, zodat mijn topperts allemaal voorin kunnen zitten. Iedereen is de beste in De Lijst van Ed.

Hapiness is Easy

Goed. Daarna is het heel lang heel stil tussen Talk Talk en mij. Eigenlijk tot eind februari van dit jaar. Toen werd bekend dat Mark Hollis, de zanger, op 64-jarige leeftijd was overleden. Uitgetalkt.

Gek genoeg wilde ik er meer van weten. Ik was weliswaar geen fan van het eerste uur, maar toch intrigeerde mij iets met terugwerkende kracht in die band. Dus dook ik in hun discografie. Daar ontdekte ik twee pareltjes die al sinds 1988 op mijn ontdekking lagen te wachten: The Spirit of Eden en Laughing Stock.

Wat een prachtige platen. Minstens net zo mooi is het soloalbum van Mark Hollis, dat zeven jaar later onder zijn eigen naam uitkwam. Een uniek muzikaal drieluik dat eigenlijk op geen enkele manier aan één van hun grote pophits doet denken. Op ‘Happines is Easy’ misschien na dan.

Spirit of Eden

Spirit of Eden kent slechts zes nummers, die variëren in lengte tussen vijf en negen minuten. Lange stukken dus, die al een kleine indicatie geven dat Talk Talk hier geen standaard popmuziek aan het maken is. Integendeel, het is sferische improvisatie, verstild doch lyrisch en verdomd als het niet waar is, tijdloos. Met elementen van jazz, folk, pop en experimental.

Nog steeds herkenbaar als Talk Talk, door die melancholieke stem van Mark Hollis, maar anders, heel anders. Dit zei Hollis er zelf van in 1998.

“Spirit of Eden”, I kind of think that was very much like, in a way where all those earlier albums were trying to get to. And then having got there, I then think the important thing is that, y’know, you either, you either just stop making records at that point because you’ve kind of reached what you were trying to get, or from that point, you seriously redress, y’know, these other areas that you, that you go for.”

Hun platenmaatschappij, EMI, was woest. Razend. Er stond geen enkele hit op, geen één nummer dat op de radio kon. Niets om geld mee te verdienen. Tot overmaat van ramp weigerde de band nog te gaan toeren ook. “Dit is muziek om naar te luisteren”, zo zei men in Talk Talk, “niet om live uit te voeren. Dat doen we dus ook niet”. De plaat werd de hemel in geprezen door de pers, maar de verkoop bereikte slechts een fractie van voorganger ‘The Colour of Spring’. Die verkocht meer dan twee miljoen exemplaren.

Er volgde een grimmige rechtszaak die er uiteindelijk toe leidde dat de band op straat werd gegooid. Als de gans geen gouden eieren meer legt, kan ie helemaal oprotten ook. Weg ermee. Bij het jazzlabel Verve echter vond men die nieuwe richting helemaal geen probleem, juist een aanbeveling. Zodoende verscheen daar in 1991 het nieuwe album Laughing Stock, dat ingetogen doorging op de weg die met Spirit of Eden was ingeslagen.

Laughing Stock

Ook Laughing Stock kent slechts zes nummers. En weer staat de stilte van Talk Talk voorop. Hollis vond dat geen geluid in muziek namelijk net zo belangrijk is als wel geluid. “Before you play two notes, learn how to play one note. And don’t play one note unless you’ve got a reason to play it.” Myrrhman, het eerste nummer, bevat dan ook niet zo veel ‘notes’ en doet zelfs als klassieke muziek aan.

After the Flood

“You take like the first track on that album, ah, ‘Myrrhman’, and it was kind of like Ok, Let’s, let’s write a track here where no part of it ever gets repeated.  Y’know, it’s just totally a movement like this (points hands moving forward in a straight line), rather than any recognisable song form.”

Die verstilling wordt op het volgende nummer, ‘Ascension Day, weer helemaal losgelaten. Daar klinkt Talk Talk bij vlagen als een punkband on dope, al was het maar omdat ze die song abrupt beëindigen. Ik dacht eerst nog dat ik een gecorrumpeerd exemplaar had, maar nee, het hoorde gewoon zo.

Het volgende nummer, ‘After the Flood’, is mijn favoriet van dit album. Het tikt af op bijna negen en een halve minuut en door de stug door kloppende drums voelt dit als het eerste post-rock nummer aller tijden. Later zouden bands als Radiohead en Mogwai zeggen dat ze hun muzikale mosterd hier bij Hollis hadden gehaald. Ook Grandaddy vertelde iedereen dat Talk Talk hun favoriete band was en nam ter ere van hun een nummer op met de titel ‘Laughing Stock’.

Qua verkoopcijfers verging het Laughing Stock nog slechter als zijn voorganger en de band hield het hierna voor gezien. Muziek maken is mooi, maar je moet er wel wat te drinken bij hebben. Dat Laughing Stock niet zo heel populair is bij de platenmaatschappijen kun je overigens ook afleiden uit het feit dat het niet via Itunes of Apple Music verkrijgbaar is. Wel via Spotify. Hij is daarnaast nog als LP te bestellen voor 41,95 bij Bol. En hij staat ook op Youtube. Daar zou ik lekker beginnen.

Mark Hollis.

Zeven jaar bleef het stil rondom Mark Hollis en toen was daar opeens zijn solodebuut: Mark Hollis. Die maakte af waar zijn twee voorgangers aan begonnen waren: het creëren van het perfecte drieluik. Met wederom veel stilte. Het eerste nummer, The Colour of Spring, begint zelfs met 20 seconden niets. De resterende nummers zijn heel organisch opgenomen, volledig akoestisch met veel elementen van jazzmuziek en zelfs vleugjes klassiek. Maar ook de trommels roeren zich, zoals in The Gift, mijn favoriete nummer van dit album. Het is een tijdloze plaat en dat was precies wat Hollis in gedachten had.

The Gift

“The ideal is that the album won’t be recognisable as having come from any time, having been recorded in any particular year.  And the fact you’re working with acoustics, helps, means, you can’t date.”

Na deze soloplaat trok Hollis zich terug uit de muziekwereld, om op een paar kleine rariteitjes na nooit meer iets van zich te laten horen. Maar dat was ook niet nodig: het drieluik was af, er hoefde niks meer bij. Het is muziek voor eeuwig. Geen enkele reden om nog een noot te spelen.


Meer muziek lezen? Check Boek & Plaat.