Sommige verhalen spreken enorm tot de verbeelding, zoals het Apollo Spaceprogram uit de jaren zestig. Er ging veel goed, maar niet alles. Dit blog gaat vooral over de dingen die niet lukten. Zelfs de herdenkingsspeech ‘In event of Moondisaster’ is eigenlijk mislukt, want hij was gelukkig niet nodig. Maar 2019 is wel de vijftigste verjaardag van de beroemdste speech die nooit is uitgesproken. Victory after all.
Apollo
Op 12 april 1961 was Yuri Gagarin de eerste mens in de ruimte. Met de Vostok 1 circelde hij in een baan om de aarde. Een paar jaar daarvoor waren de Russen de Amerikanen ook al te snel af geweest met Laika in de Spoetnik II, het eerste dier in de ruimte. Het zette de Sovjet Unie op voorsprong in de ruimterace.
Maar het antwoord van de Amerikanen liet niet lang op zich wachten. Op 25 mei 1961 beloofde John Kennedy het volgende:
I believe that this nation should commit itself to achieving the goal, before this decade is out, of landing a man on the moon and returning him safely to the Earth”.
john kennedy
Het Apollo ruimteprogramma was geboren. Al wist niemand nog precies hoe ze die belofte moesten gaan waarmaken.
En het programma liep ook niet direct van een leien dakje. Op 27 januari 1967 werden er zogenaamde plug out testen gedaan met de command kegel van een raket, die toen nog de AS-204 heette. De kegel was 3,5 meter hoog en had een breedte van 3,9 meter. Hij bood plaats aan drie astronauten, die per persoon ongeveer 2 m3 ruimte ter beschikking hadden.
Om te voorkomen dat ongewenste gassen konden binnendringen werd de kegel met zuurstof onder overdruk gehouden. Normaliter zou de plugs-out test zonder bemanning zijn voltrokken, maar vanwege vertragingen in het programma was besloten om de zuurstoftest te combineren met andere testen, waarvoor de aanwezigheid van de bemanning noodzakelijk was.
Fire, I smell fire
Dus betraden Grissom, White en Chaffee de command module die bovenop een lege Saturnus raket was geplaatst. De Saturnus gold als naamgever van het project AS-204. Het zou de vierde keer worden dat de raket gelanceerd zou worden. Omdat de Saturnus geen brandstof bevatte, gold de test als ongevaarlijk.
De astronauten zelf waren er echter niet gerust op. Gedurende het ontwerptraject hadden ze regelmatig geklaagd over de gang van zaken. Het ontwerp van de kegel werd zo vaak aangepast dat de simulator, waarmee de astronauten moesten leren vliegen, continu achter liep. De 24 instrumenten, 40 controlelampjes en 566 schakelaars veranderden regelmatig van plek.
Ook de test van 27 januari begon slecht. Er kwam een vreemde geur uit het ruimtepak van Grissom, de intercom viel steeds uit en de zuurstof flow was te hoog.
En toen gebeurde het ongelooflijke. Om 18.31 klonk de stem van Chaffee over de intercom:
“Fire, I smell fire”.
Alsof hij het niet kon geloven. Vlak daarna had White de ernst van de situatie door toen hij riep:
“Fire in the cockpit. Fire, get us out!”.
En vervolgens werd het stil over de intercom. Een inferno had een einde aan het leven van de astronauten gemaakt, zonder dat ze een meter gevlogen hadden. Opgesloten in hun 6 kubieke meter, in 100% zuurstof en 30 kg brandbare inventaris, kwam de redding te laat omdat de deur niet binnen 90 seconden open ging. Het moet de hel op aarde zijn geweest.
Later is de missie nog wel omgedoopt van AS-204 naar Apollo 1, als eerbetoon aan de astronauten. Want het eren van helden is iets wat je gerust aan Amerika kan overlaten.
Tranguility base here… The Eagle has landed
Gelukkig liep de rest van het Apollo programma beter. Op 20 juli 1969 landde de Apollo 11 op de maan. Zes uur later, op 21 juli, was het vervolgens Armstrong die als eerste mens voet op de maan zette onder de beroemde woorden “That’s one small step for [a] man, one giant leap for mankind”.
Overigens staat ‘a’ hier tussen haakjes, omdat er achteraf nogal wat discussie over is geweest of hij die ‘a’ nu wel of niet zou hebben uitgesproken. Dat verandert de betekenis van zijn quote nogal, zoals je op deze website kunt lezen.
Maar dat is voor dit blog verder niet zo relevant. Want met de Apollo 1 in het achterhoofd bleek dat de Amerikanen zich wel hadden voorbereid op een mislukking met dodelijke afloop van de astronauten. Toen William Safire, oud tekstschrijver van Nixon, overleed op 27 september 2009 kwam namelijk een contingency speech boven tafel met de prachtige titel “In event of moon disaster”.
Niet alleen de speech stond klaar, ook het rouwritueel was helemaal voorbereid. Zodra duidelijk zou zijn dat de astronauten het niet hadden overleefd, zou de intercom worden uitgezet. Dat was met Armstrong en Aldrin vooraf zo besproken.
Daarna zou de familie van de astronauten worden ingelicht, alvorens de rest van de wereld bekend zou worden gemaakt met het slechte nieuws. Een predikant stond klaar om de mannen een soort van zeemansgraf op afstand te geven, want die waren natuurlijk nog op de maan.
De tekst van de moondisaster speech drukte het heldendom uit, blijkend onder andere uit de verwijzing naar een beroemd gedicht uit de Eerste Wereldoorlog van Rupert Brooke:
“If I should Die, think only this of me:
That there’s some corner of a foreign field
That is forever England.”
Gelukkig bleek het allemaal niet nodig en kwamen de drie astronauten veilig terug op aarde. Hoewel sommigen meenden dat er helemaal geen missie was geweest en alles een complot was van de overheid. De meest waanzinnige complottheorieën gaan er in de rondte, zoals je kunt lezen op deze website. Maar in september 2014 heeft Nvidia een deel van de complotten kunnen ontzenuwen en met krachtige simulaties aangetoond dat de gemaakte foto’s op de maan echt zijn. Het is de laatste stand van zaken in een avontuur dat schijnbaar niet ophoudt en steeds weer nieuwe zaken naar boven brengt. Met als voorlopig hoogtepunt de speech van Safire: in event of moon disaster.
Update 23/11/2014
Begin 2015 gaan de opnames starten van een film die geinspireerd is op de gevonden speech van Safire. ‘In event of moondisaster’ staat al enige tijd op de Black List, een lijst met populaire films die nog niet gemaakt zijn. In de film zal de maanramp zich wel voltrekken, mét de speech van Nixon. Het wordt waarschijnlijk de eerste film met Nixon waarin hij niet als boef wordt uitgebeeld. Maar zeker is het niet: er is nog geen letter uitgelekt van het script ‘In event of moondisaster’. Dus wie weet zit er een complot in met Nixon als dader. We wachten het af.
Update 30 januari 2019
En dan vind je 5 jaar later toch opeens nog nieuwe dingen over de moon disaster. Via Twitter stuitte ik op deze brief aan de ouders van Chaffee, één van de drie mannen die zo onfortuinlijk om het leven kwamen tijdens de brand van de Apollo 1.
Over de film zelf is niks nieuws te melden sinds 2014. Op een klein dingetje na: Benedict Cumberbatch die de speech uitspreekt, bij wijze van mini-film: anderhalve minuut in event of moon disaster.
Update 26 november 2019
Eind november 2019 was er weer iets nieuws over de moondisaster: een deepfake van Nixon, alsof hij de speech wel had ingesproken en de tapes verloren waren geraakt. De installatie was zichtbaar op de IDFA in Amsterdam. Op de website staat de volgende toelichting:
“Wat als de missie van Apollo 11 verkeerd was gelopen en de astronauten niet naar de aarde waren teruggekeerd? Voor deze mogelijke uitkomst was een noodspeech voorbereid, die nooit door president Nixon uitgesproken werd – tot nu. De installatie dompelt je onder in deze alternatieve geschiedenis en vraagt ieder van ons stil te staan bij de manieren waarop nieuwe technologieën de waarheid kunnen verbuigen, verdraaien en vertroebelen.”
Dit blog is onderdeel van het thema essays en verhalen. Het werd voor het eerst geplaatst op 9 november 2014. Daarna is het diverse keren aangevuld. Eerste update 23 november 2014. Tweede update 30 januari 2019. Derde update 26 november 2019. Vierde update 25 mei 2020.
Geef een reactie