De Kelders Leeuwarden

Leestijd: 4 minuten

Deze pagina over de brand in De Kelders Leeuwarden is een combinatieblog uit the Museum of Accidents. Het begint met een korte inleiding op een artikel die ik over de brand schreef met Wendy Kiel samen. Inclusief een link naar het artikel zelf, natuurlijk. Daarna volgt een feitelijke omschrijving van de gebeurtenissen, met aansluitend een filmpje die een goed beeld geeft van de situatie ter plekke. Het wordt afgesloten met links naar andere informatiebronnen.

Het Kwartier van De Kelders

In 2013 schreven Wendy Kiel en ik ‘Het Kwartier van De Kelders’, een artikel voor het boekje Minicrisis. Eigenlijk niet zozeer over de brand zelf, maar over wat er had kunnen gebeuren als de brandweer toevallig slecht in de (social) media terecht was gekomen. Dat had mogelijk een situational surpise kunnen zijn, de vraag is echter of het zelfs niet een fundamental surprise is. In hoeverre is de brandweer zich er namelijk van bewust dat een over het algemeen gunstig gezinde publieke opinie toch opeens kan kantelen, met alle ellendige gevolgen van dien?

Drie ingrediënten vormden een explosief mengsel voor een (mogelijke) organisatiecrisis voor de hulpverleningsdiensten : brand in een binnenstad op zaterdagmiddag, zeer actieve sociale media en storybuildingselementen. Uiteindelijk ontspoort het incident gelukkig niet en is de staart van het incident (tail event) niet langer dan je objectief zou mogen verwachten.

In dit artikel beschrijven wij welke elementen hieraan volgens ons hebben bijgedragen. Daarvoor introduceren we het integraal incidentmanagementmodel. In deze link kun je het artikel terugvinden.

Update 19 oktober 2024

Toen ik dit blog over De Kelders weer eens teruglas, zag ik hoeveel elementen van het Crisis Awareness Framewerk (CAF) er eigenlijk al in zitten. Laat ik die eens achter elkaar zetten bij wijze van denkoefening.

De brand bij De Kelders wordt in ons artikel uit 2013 een high impact event genoemd. Omdat de brand een impact op de omgeving had, voorbij het fysieke bron- en effectgebied, dat mogelijk had kunnen leiden tot een organisatorische crisis of consequenties.

In de terminologie van het CAF zou ik nu schrijven dat De Kelders een triggerincident had kunnen worden, maar dat de storybuilding in de Territory niet sterk genoeg was om tot een externe crisis te leiden. De geloofwaardigheid van de brandweer werd niet ter discussie gesteld.

Onder andere door het dempende werk in de Territory van Suksawat, de stadskrant. (Het lijkt er trouwens op dat Suksawat in 2021 is gestopt en er nu alleen nog een studentenkrant is onder die naam).

Kennelijk was de Veiligheidsregio op dat moment ook robuust genoeg om de effecten van deze brand te absorberen. Er sluimerde geen interne crisis die oversloeg naar de Territory. Sterker nog, ze organiseerden een leerarena om ervan te leren, zie de linkjes onderaan het blog.

Dat zou ik zelfs als antifragiel willen classificeren.

Welbeschouwd lagen de puzzelstukjes van het Crisis Awareness Framewerk in 2013 al klaar. Eigenlijk is alles er al, het moet alleen nog gezien worden. Precies dat is de kern van Virilio’s accidentology: accidents reveal the substance. Wat dat betreft is de brand in De Kelders een sleutelincident gebleken in mijn denken.

Terwijl ik er niet eens bij was.

---

Korte omschrijving incident De Kelders

Datum	19 oktober 2013
Locatie en type object	Centrum Leeuwarden, winkel aan de straat De Kelders
Type incident	Brand in de binnenstad van Leeuwarden
Bijzonderheden	De brand begon aan het eind van de zatermiddag bij een kachel in de kledingwinkel en breidde zich daarna heel snel uit. Al snel slaat het vuur door naar de vijf aangrenzende panden. Ooit was dit één gebouw, door de jaren heen zijn er diverse losse panden van gemaakt. Brandpreventief is het pand niet in goede staat. Dat was bekend bij de eigenaar, toch is het niet in de juiste staat gebracht. In september 2016 wordt bekend dat de eigenaar alsnog vervolgd gaat worden nadat de ouders van de omgekomen student dat via een artikel 12 procedure hebben afgedwongen. Repressief is dit soort binnenstadbranden lastig aan te pakken. Ze zijn onoverzichtelijk en voorspelbaar onvoorspelbaar. Eén van de bewoners is omgekomen bij de brand, de brandweer heeft geprobeerd de bewoner te redden, maar dat is niet gelukt. Iedereen kon de brand en de reddingspoging ‘live’ mee maken via sociale media en de website Suksawat. De social media hebben een belangrijke rol bij deze brand gespeeld. Het fenomeen storybuilding is hier voor het eerst beschreven in het artikel ‘het kwartier van de Kelders’. Zie de links onder aan de bladzijde. Conclusie Inspectie: de slechte brandpreventie toestand van de panden heeft een niet te onderschatten rol gespeeld in de branduitbreiding en rookverspreiding bij deze brand. Het optreden van de brandweer en andere hulpverleningsdiensten was adequaat en primair gericht op de redding van de bewoner. De brandbestrijding is effectief verlopen. De ramp- en crisisorganisatie heeft gefunctioneerd zoals verwacht mag worden. Er is een leerarena gehouden over deze brand, zie de links onder aan de pagina. Mata Hari is in dit pand geboren en heeft er een deel van haar jeugd door gebracht. Op 25 juli 2017 werd de eigenaar van het pand vrijgesproken van brand door schuld. Volgens de rechtbank is uit het opsporingsonderzoek onvoldoende duidelijk geworden in hoeverre het ontbreken van brandveiligheidsmaatregelen van invloed is geweest op de brand- en/of rookontwikkeling in het pand en de dood van de slachtoffers.

Film

Meer informatie

• Het kwartier van de Kelders uit minicrises 2013
• Tien jaar later Omrop Fryslan
• Rapport inspectie
• Leerarena Leeuwarden
• Kijken bij de Kelders in Leeuwarden jaren later

Dit blog is onderdeel van the Museum of Accidents. De laatste update is van 19 oktober 2024