De Crucifix van Oscar Wilde is een biografisch experiment van Maarten Asscher. Ik las het op vakantie en vond het idee uiteindelijk interessanter dan de uitwerking. Toch is het lekker leesbaar en misschien moet je op vakantie ook niet veel meer willen dan dat.
In de Crucifix schrijft Asscher dat hij al vanaf zijn veertiende jaar zwaar onder de indruk is van het werk van Oscar Wilde, dat in de boekenkast van zijn ouders stond.
“Het boek uit deze verzameling dat in mijn verdere leven de sterkste aantrekkingskracht zou blijven uitoefenen, is zonder twijfel de gevangenisbrief ‘De Profundis’’(..).”
Daarna wijdt Asscher uit hoe en waarom Oscar Wilde zo’n aantrekkingskracht op hem is blijven uitoefenen. Wat dus uiteindelijk leidt tot deze experimentele uitgave. Want er is al zoveel geschreven over Wilde, dat Asscher niet zo gauw een meerwaarde zag in weer een gewone biografie. Er moest dus iets extra’s komen.
Dat extra’s valt hem op een ochtend te binnen na het douchen.
“Waar zou die kleine gouden crucifix gebleven zijn, die Oscar Wilde op 25 december 1876 aan – toen nog – ‘zijn’ meisje heeft gegeven?”
Reconstructie
Vervolgens komt die vraag, waar is de crucifix, in elk hoofdstuk meermalen voorbij. Het voelt soms meer als een obsessie dan als een interessante onderzoeksvraag.
Omdat het antwoord niet zo makkelijk te vinden is, misschien wel helemaal niet, maakt Asscher er een soort detectiveverhaal van, waarvoor hij in sommige hoofdstukken hele teksten verzint (of reconstrueert, zo je wilt) over hoe het gegaan kan zijn.
Maar dat weten we dus niet zeker. Waarschijnlijk ging het anders.
Precies die afwisseling, van feitelijke informatie met gereconstrueerde geschiedschrijving, is wat de Crucifix van Oscar Wilde tot een experimentele biografie maakt. Je leert iets over zijn leven en persoonlijkheid en krijgt de geheimzinnigheid er gratis bij. Die tot het uiterste wordt uitgerekt en pas in de laatste pagina’s wordt prijsgegeven. Zodat je het boek ook helemaal uitleest.
Toen ik het ook daadwerkelijk uit had (in een middag plus vroege avond), duurde het even voor ik wist wat ik er van moest vinden. Zoals gezegd leest het vlot weg, maar met name de speculatie over die crucifix lag me niet lekker.
Ik denk dat Asscher er zelf ook mee gestoeid heeft. In één van zijn speculaties laat hij Wilde het volgende zeggen over waarom je een boek zou willen lezen:
“Niet louter wetenschap, het domein van de feiten, en evenmin enkel de fantasie, die immers naar zijn aard nergens aan vast zit; nee, een combinatie van beide, zodat er geen verschil meer bestaat tussen het genoegen om iets te lezen en het nut om iets te leren.”
Om daar in hetzelfde hoofdstuk, ‘twee verhalen’, aan toe te voegen dat elke waarheid uit duizend kleine leugens bestaat, “zoals iedere leugen ook menige waarheid kan bevatten.”
Eindoordeel
Het zijn dergelijke aforismen die de Crucifix van Oscar Wilde toch tot een genietbare ervaring maakt. Om er nog maar eens een paar te noemen:
- Niets is zo onvoorspelbaar als het verleden
- Een leugen komt des te plausibeler over als hij een kern van waarheid bevat
- Als je hetzelfde verhaal in andere woorden vertelt, vertel je een ander verhaal
- Niet de vrucht van de ervaring, maar de ervaring zelf is het doel
Los daarvan kwamen er voor mij verrassende verbanden naar boven van Wilde met bijvoorbeeld Bram Stoker en Walt Whitmann. Aan het slot haalt Asscher zelfs Sherlock Holmes er nog bij (ook al weet ik niet wat ik daarvan moest vinden).
Al met al gaf deze experimentele biografie toch een mooi beeld van een periode die zowel ver van ons af ligt, als heel dichtbij is. Want zo modern is Wilde toch nog steeds wel. Dat dan niet alles misschien helemaal waar is, kun je zowel zien als een minpuntje als een pluspunt.
Ik koos uiteindelijk voor het laatste. Een prima vakantieboek.
Cijfer: 7,5
Zou ik hem wegdoen als de boekenkasten vol zijn en er geruimd moet worden: ja. Maar zover is het nog niet 😊
In dezelfde vakantieweek gelezen: Zink van David van Reijbroeck. Die vind je terug in dit blog over de mini-bedevaart naar Moresnet.
Geef een reactie