Rizoomes blogt is de plek waar ik mijn stukjes schrijf. Vooral over crisis & risico, wandelingen, boeken en muziek. Korte tekstjes plaats ik alleen hier op de startpagina, de lange hebben een linkje naar het hele blog op de site. Zo heb je van boven naar beneden een Rizoomes jaaroverzicht.
13 mei 2022
Taleb’s Toeval. Een boekrecensie
Taleb’s toeval is een bespreking van het eerste deel uit zijn Incerto reeks, ‘Misleid door toeval’. Ik las het 15 jaar geleden ook al eens en was benieuwd wat er was blijven hangen. Het antwoord daarop is paradoxaal: zowel heel veel als heel weinig. Veel, omdat het meeste wat ik las inmiddels wel gemeengoed is in het vakgebied. Weinig, omdat ik bij sommige stukken dacht het echt voor de eerste keer te lezen, zo onbekend kwam het mij voor. Zoals de waarschuwing van Solon. Een uitstekende metafoor voor Taleb’s toeval.
11 mei 2022
Dode schrijvers
Op de dag dat Jeroen Brouwers overleed kwam er bij mij een boekje van hem binnen. Hij zal het ooit aan Gerrit Krol hebben gestuurd. Nu staat het in mijn kast, alwaar het aantal dode schrijvers inmiddels gestaag toeneemt. Maar dat komt misschien ook omdat ik vooral achteruit lees.
6 mei 2022
Brieven aan Camondo. Een boekrecensie
Brieven aan Camondo is een prachtig boek van Edmund de Waal over de Joodse bankiersfamilie Camondo, die zich rond 1870 in Parijs vestigde. Moïse Camondo liet er zijn stadspaleis bouwen, dat na zijn overlijden in 1935 in vrijwel originele staat behouden is gebleven. Het is nu een museum. Edmund dwaalde wekenlang door dat huis en componeerde brieven aan Camondo, over wat hij er zag en dacht. Bij wijze van boekrecensie schreef ik een brief aan Edmund.
23 april 2022
Doorstart van de Crisiskrant
Na zes artikelen heb ik besloten om te stoppen met de Crisiskrant als doorlopend blog. Het is namelijk lastig verwijzen naar stukken uit die krant. De afzonderlijke artikelen heb ik daarom los op de website gezet. Op de startpagina over crisis kun je die allemaal terugvinden. Ik ga natuurlijk wel door met blogs die gebaseerd zijn op nieuws en achtergronden over crises. De Crisiskrant start dus gewoon door.
21 april 2022
Freubels
De laatste zeven quotes van april zijn ook de laatste zeven quotes van dat project. Na vier maanden is mijn conclusie dat het weliswaar een leuk project was, maar dat de inspanning niet opweegt tegen de opbrengst. In die zin is het bij een probeersel gebleven. Maar kom af en toe eens kijken bij Freubels: daar post ik zo nu en dan interessante quotes, een ultrakort verhaal of een beginzin. En misschien nog wel andere dingen ook die ik nu nog niet weet. Voor de liefhebber van de snelle slimme mindsnack.
18 april 2022
Over verraad en vergiftiging
De Crisiskrant las diverse artikelen over het verraad van Anne Frank en een salmonella vergiftiging door kinderchocolade. Hoewel de cases enorm van elkaar verschillen was er ook een duidelijke overeenkomst: het vulnerable system syndrome van James Reason.
10 april 2022
Voetnoten bij de toekomstbestendige brandweer
Eind maart 2022 publiceerde de Raad van Commandanten en Directeuren Veiligheidsregio’s (RCDV) een discussiestuk over toekomstbestendige brandweerzorg. Dat initiatief valt zeer te prijzen; aan de voorkant van een proces wordt een richting aangegeven die kennelijk niet vast ligt en nog voor verandering vatbaar is. Maar dan moet er wel reactie komen, natuurlijk. Om te voorkomen dat er een discussie is gestart waar niemand aan mee doet schreef ik dit stuk, voetnoten bij toekomstbestendige brandweerzorg.
2 april 2022
Het failliet van zelfredzaamheid in Nederland
Nieuw artikel in de Crisiskrant over het begrip zelfredzaamheid. Dat is in Nederland verworden tot een u-zoekt-het-zelf-maar-uit-als-het-misgaat-beleid. Participatie is een zelfde lot beschoren. Dat haalt de veerkracht uit de Nederlandse samenleving. Tijdens Covid werd zulks al pijnlijk zichtbaar en nu weer opnieuw met de oorlog in Oekraïne. Dat het ook anders kan laten ze in Scandinavië zien.
28 maart 2022
Dagboek van een detonatie
Dagboek van een detonatie is een boekrecensie van ‘Beirut 2020’ en onderdeel van het Museum of Accidents. Collapse of a civilization is de ondertitel en dat is precies waar het over gaat: de langzame detonatie van een samenleving. Van binnen volledig uitgehold door corruptie en incompetentie, gesmoord door de corona epidemie, en aansluitend van buiten afgemaakt door de op twee na grootste niet-nucleaire explosie aller tijden. Als je wilt weten wat crisis is, moet je dit boek van Charif Majdalani lezen.
19 maart 2022
Veiligheid in de Spiegel
De spiegel is een geliefd instrument om de verantwoordelijkheid voor veiligheid mee te illustreren. Maar hang hem dan wel op de goede plek: bij de mensen die echt verantwoordelijk zijn.
17 maart 2022
Kan de overheid crises aan? Een boekrecensie
‘Kan de overheid crises aan’ is een herziene en uitgebreide versie van het boek ‘Groter denken, kleiner doen’ dat Herman Tjeenk Willink in 2018 publiceerde. De coronacrisis legt een vergrootglas op de scheefgegroeide maatschappelijke verhoudingen, zo stelt hij, en dat maakt de al langer bestaande knelpunten nog pregnanter. Reden genoeg om je af te vragen of de overheid inderdaad in staat is crises te managen
12 maart 2022
De fundamental surprise van het Westen
De reactie van het Westen op de inval van Rusland in Oekraïne vertoont alle tekenen van een fundamental surprise; het wereldbeeld komt niet meer overeen met de werkelijkheid. Je denkt het onder controle te hebben, dat het wel mee zal vallen, maar dat blijkt niet meer dan een aanname. Onder de oppervlakte zit iets structureel mis, er zit een relevance gap. Daardoor herhalen ongewenste gebeurtenissen zich: zolang je niet fundamenteel leert van wat er gebeurt, zullen dingen fout blijven gaan. Als het Westen wil dat alles blijft zoals het is, moet er dus veel veranderen.
6 maart 2022
De antibibliotheek
Een antibibliotheek is een verzameling van ongelezen boeken, hoe groter hoe beter. De betekenis ervan moet je niet onderschatten, volgens Nicholas Taleb, want het wijst je op dat wat je niet weet. En dat is belangrijker dan de kennis die je wel hebt, als je tenminste het fenomeen van de black swan wil begrijpen.
3 maart 2022
Omarm de chaos. Een boekrecensie
Omarm de chaos is het laatste boek van Jan Rotmans. Het gaat over de transitie die nodig is om allerlei problemen op te lossen op het gebied van milieu, klimaat, landbouw en energie. Volgens Rotmans staan we op een kantelpunt en kunnen we met zijn methodiek de wereld de goede kant op duwen. Of we met dezelfde methodiek de boel ook de verkeerde kant op kunnen kantelen wordt niet of nauwelijks besproken. En daar zit nu net mijn reserve. Een boekrecensie
25 februari 2022
Situation Awareness
Situation Awareness is weten wat er in je omgeving gebeurt. Het is een belangrijke graadmeter voor het succes van je crisismanagement. Hoe hoger je situatie bewustzijn, hoe groter de kans dat je het incident goed gaat afsluiten. Het is echter geen makkelijk concept. Je moet er veel tijd en moeite in stoppen om het van de grond te krijgen in je organisatie. Maar dan heb je ook wat. Nieuw blog in het Glossarium.
20 februari 2022
Het Glossarium is geopend
In het Glossarium vind je blogs over begrippen, theorieën en concepten die ik in mijn dagelijkse praktijk nuttig vind. En die ik op mijn manier uitleg, zoals ik er mee omga; als ik een team aan het trainen ben, bij een incident sta of zelf in het OT zit. Dat zal lang niet altijd wetenschappelijk verantwoord zijn. Maar het werkt wel. In ieder geval bij mij. Je moet zelf bekijken of het voor jou ook werkt.
De eerste twee glossen staan er nu in: de ene over The Red Queen Effect en de andere over Accidentology.
11 februari 2022
De crises van de toekomst
Emoties en media sturen de samenleving, dat was het beeld dat bij mij bleef hangen bij de Crisiskrant van januari. Wat betekent dat voor bedrijven? Hoe ga je om met een aangifte door een actiegroep? Wat communiceer je daar over? En hoe ga je om met een boycot die over je af wordt geroepen? Zijn dit de crises van de toekomst?
6 februari 2022
Waarom gevoel voor kunst je een betere crisismanager maakt
Kunst kan je een betere crisismanager maken, zo leerde ik tijdens de ontdekkingstocht die dit blog heeft opgeleverd. Hoe je via een plaatje op Twitter bij een podcast komt en daarna bij een boek over de rechter hersenhelft. En tenslotte eindigt bij het sluiten van musea tijdens lockdowns en wat dat zegt over de kwaliteit van des kabinets crisismanagement.
29 januari 2022
Scheurtjes in het Spotify Schild
In januari steekt er opeens een stormpje op rondom Spotify. Waait het over of is er meer aan de hand? Is er sprake van een fundamental surprise? Dreigt er een institutionele crisis? Tweede artikeltje in het doorlopend blog Crisis uit de Krant.
22 januari 2022
Prins Tijgerkat en de Rode Koningin
De Tijgerkat is de enige roman van Giuseppi Tomasi di Lampedusa, maar wel eentje die een (crisis)manager zich ter harte moet nemen. Vooral voor die crises die langzaamaan een omwenteling veroorzaken en systemen opschudden. Maar toch ook voor de snelle varianten. Dan heet de stelling van de Tijgerkat opeens het Rode Koningin effect.
14 januari 2022
Afdrijvende veiligheid bij de brandweer?
Op 14 januari 2022 verscheen er een behartenswaardig stuk van Martin Evers op LinkedIn onder de titel ‘Code zwart in de brandweerzorg.’ Hij signaleert dat in toenemende mate achterdeurtjes worden geopend om onder de wettelijke normen van brandweerzorg uit te komen. Dat ondermijnt de paraatheid, zo schrijft hij.
4 januari 2022
Crisis uit de krant
Crisis uit de krant is het tweede project van 2022. Een doorlopend blog met stukjes over wat ik in een dagblad las. De eerste gaat over Afghanistan, de crisis die slecht uitkwam.
1 januari 2022
Als je doet wat je altijd deed
Eind van het jaar ruim ik altijd de website op. De oude voorpagina verhuist naar het archief, op de laatste paar verhaaltjes uit december na. Sommige kleine blogs krijgen een update en een eigen linkje in het archief. Dan is er weer ruimte voor nieuwe blogs. En ik denk na over de plannen voor het komend jaar, 2022. Wel of geen twitterproject? Tenminste, dat is wat ik altijd deed.
Als je doet wat je altijd deed, krijg je wat je altijd kreeg. Ik geloof dat het Albert Einstein was die dit zei. In ieder geval is dat wel het gevoel dat is blijven hangen bij 2021. Alleen misschien niet op de manier die iedereen voor ogen stond.
Stoempende overheid
Bij de aanpak van corona kun je er haast niet onderuit, aan Einsteins quote. Als je zoals de regering steeds achter de feiten aan blijft lopen ontkom je niet aan een steeds terugkerende lockdown, zo blijkt. Da’s wel zo ongeveer de kern van wat er in 2021 op dat terrein gebeurd is, nadat er in 2020 al een heel jaar was geoefend op het vinden van de juiste aanpak. Dat wordt goed blijven zoeken dus, daar op VWS, maar dan hopelijk wel naar en met andere manieren. Anders krijgen wat we opnieuw wat we al kregen: lockdowns.
En nu we het toch over een stoempende overheid hebben: ook met de elektriciteitsmarkt doet de regering wat ze altijd deed. En dat is achter de vraag aan investeren. Met als resultaat dat de boel vastloopt en vol zit, net als met aardgas. Ik schreef er een uitgebreid blog over, de beheersbaarheid van disrupties. In de kern zitten er dezelfde fouten in als bij de coronabestrijding: te laat acteren en daardoor overal achteraan lopen. En vervolgens roepen dat je het met de kennis van nu anders zou doen.
Het enige verschil is de tijdshorizon: corona heeft een scope van maanden tot jaren, maar nutsvoorzieningen al gauw tientallen jaren tot een halve eeuw. Dan is het toch knap dat de overheid zich steeds weer opnieuw laat verrassen. Dat kan je een keer gebeuren, misschien nog een keer. Er bestaat immers zoiets als pech. Maar structureel verrast worden door de omstandigheden en daar niet van leren, dat duidt toch echt wel op iets anders: op een fundamental surprise.
Ik ben daarom benieuwd wat 2022 gaat brengen. Zal het nieuwe kabinet zich bewust zijn van die zogenaamde relevance gap of krijgen we weer wat we altijd kregen en dan zoals gewoonlijk net te laat? We gaan het zien.
Rizoomes blogt
Rizoomes deed in 2021 ook wat ie altijd deed. Stukkies schrijven. Dit jaar waren het er 59, waarvan de meeste na de zomervakantie zijn gepubliceerd. Da’s ook wel logisch gezien het feit dat ik sinds juni 4 x 9 uur werk in plaats van de 5 x 8 de twintig jaar ervoor. Dat geeft toch een hoop geconcentreerde tijd extra.
Naar verwachting verschijnen er in 2022 dus ook weer allerlei verhalen over crisis, muziek, wandelingen en de menselijke eigenaardigheden. De volgers krijgen dus wat ze altijd kregen. Kom dus vooral regelmatig kijken op deze startpagina of er weer wat nieuws is.
In 2021 deden jullie dat trouwens ruim, op de website kijken. Er zijn zo’n 45.000 bezoeken geweest, variërend van bloglezers tot plaatjeskijkers. Dat brengt het totaal sinds de oprichting in 2013 op ruim 320.000 bezoeken. Van zulke aantallen had ik vooraf nooit durven dromen, dus dank allen. Ik ben daar blij mee.
Naast de startpagina en de pagina over rizomen (da’s een vaste aantrekkingskracht) waren er dit jaar drie blogs die de meeste aandacht van lezers trokken. En toevallig of niet, alle drie over boeken.
De eerste die ik wil noemen was een gastblog van Gerard Bouwmeester, met een recensie over het boek van Leen Schaap. Bijna 700 lezers trok het. Nummers twee en drie, ‘Alles is onder controle’ en ‘Eerste hulp bij schokkende gebeurtenissen’ werden ook allebei zo’n 700 keer gelezen. Daar gaan we in 2022 dus mee door, blogs over boeken.
Rizoomes quote
Het twitterproject van 2021 ging over de ultrakorte verhalen (UKV). Elke dag een verhaaltje van 280 tekens met een foto. Dagboek van oude en nieuwe herinneringen, schreef ik enthousiast aan het begin. Dat enthousiasme is gebleven, maar het werd wel steeds lastiger om elke dag weer iets moois te verzinnen. In die zin was het een grotere challenge dan De Beginzin, het project uit 2020.
Ik ga er daarom ook niet mee door. Na 365 UKV is het wel even mooi geweest en tijd voor iets anders. Als er zich een ultrakort verhaaltje aandient zal ik het zeker opschrijven, maar niet meer dagelijks. Daarvoor in de plaats komt nu Rizoomes quote. Elke dag een citaat of aforisme van iemand anders waar ik het gloeiend mee eens ben, of die tot een kleine overpeinzing leidt. Allemaal weer terug te vinden op een eigen pagina onder Projecten & Probeersels.
Meer grote plannen heb ik eigenlijk niet met de website. Misschien wordt het wat meer beschouwender, de komende tijd. Zo’n serie over disruptiemanagement als in 2021 zal er denk ik niet komen. Dat soort inzichten heb ik gemiddeld eens in de zeven jaar, het kan niet altijd feest zijn.
Nou ja, één groot plan heb ik nog wel: minimaal de tien jaar halen met Rizoomes. Da’s in september 2023. Tot die tijd wandert Rizoomes gewoon door, doet wat ie altijd deed en krijg je wat je altijd kreeg. De beste wensen voor het nieuwe jaar!
31 december 2021
Rizoomes quote
“In quoting others, we cite ourself.’
Deze quote van Julio Cortazar leek mij toepasselijk om een serie uitspraken, aforismen en citaten van wijze en onwijze mensen mee te beginnen. Elke quote van een ander zegt namelijk ook iets over jezelf. Of je het er nu mee eens bent of niet, altijd gebruik je het om je eigen mening te benadrukken. En leen je bovendien het gezag van de ander om jouw standpunt kracht bij te zetten. Dat zal ze leren. Zegt Julio.
28 december 2021
Tunnelvisie door je scenariokaart
Een scenariokaart is een hulpmiddel bij de BOB: beeldvorming, oordeelsvorming, besluitvorming. Het wordt steeds vaker toegepast in organisaties als richtlijn bij ongewenste gebeurtenissen. Een vangnet om op terug te vallen als je het niet weet en om van af te wijken als je het wel weet. Waar dan niet iedereen bij stil staat: de manier waarop je de scenariokaart schrijft kan nogal bepalend zijn voor het succes bij gebruik.
27 december 2021
Ceci n’est pas un feu
Ceci n’est pas un feu gaat over het verhaal achter de brand. Over het symbool van een ramp. Over de verstopte betekenis van een incident. Dus over het verraad van de beelden, Magritte zei het al.
26 december 2021
Prohairesis, stoïcijnse preparatie
Prohairesis is een vorm van preparatie. Stoïcijnse preparatie is het. Op hoe je reageert in moeilijke situaties, lastige omstandigheden en irritante mensen. Bereid je voor op jezelf, zodat je niet je eigen verrassing wordt.
18 december 2021
De Barmhartige Onderzoeker
De barmhartige onderzoeker velt nooit een oordeel. Hij helpt mensen en organisaties na een intense ongewenste gebeurtenis met hun leerproces, teneinde er sterker uit te komen. Eigenlijk pookt ie het antifragility vuurtje op. Niet dat daar een standaard methode voor is. Wat je nodig hebt is een intern kompas. Eentje die richting geeft dankzij ervaring en overtuiging.
12 december 2021
Gidswoorden voor crisis scenario’s
Gidswoorden voor crisisscenario’s zijn een hulpmiddel om tunnelvisie te verminderen. Het gaat daarbij niet om het managen van de vechten / vluchten respons, maar om het herkennen van situaties waarin je aandacht wordt getrokken door een afwijkend patroon en je daar zo op focust dat je het zicht op het totaal verliest. Zonder dat je het doorhebt, overigens. Wij mensen houden onszelf namelijk nogal makkelijk voor de gek.
5 december 2021
Het snelle vertrouwen in tijdelijke teams
Het snelle vertrouwen in tijdelijke teams maakt het mogelijk dat de deelnemers goed samenwerken zonder dat ze elkaar kennen. Maar dat is geen uitgemaakte zaak. Als voorzitter of leider van zo’n team kun je de kwaliteit van die samenwerking verbeteren als je met een paar dingen rekening houdt. Onder andere met de onzichtbare B van begroeting uit de BOB.
1 - 21 december 2021
De Top 21 van 2021
December, tijd van verlanglijstjes en jaarlijstjes. De eerste gaan over wat hopelijk nog komt, de laatste over wat zeker is gekomen. En daar dan weer de beste van: de Top 21 van 2021. Tussen 1 en 21 december verschijnen één voor één de muziektoppers van dit jaar. Hier op de website.
Geef een antwoord